miércoles, 30 de diciembre de 2009

A TECEDEIRA (I)


Estou nunha aldea da Alta Xeabra. Cheguei tres días despois do fin de ano. Faleranme moi ben daquela casiña de turismo rural, pequeniña, enxebre moi acolledora e cuns donos tamén acolledores é hospitalarios-
Aluguei a casa para dous días, mais xa levo nela cinco e sen visos de sair, pois o temporal de neve arreciou, é quedemos incomunicados do resto do mundo.
Hasta a data non faltou nunca a electricidade, é leña teñen dabondo, polo que friu non pasaremos, e fame tampouco, se esto se alonga no tempo, hai comida bastante na despensa dos meus patrons, é tamén no mesón-cantina do lugar.
Esta tardiña, aproveitando unha pequena escampada, saín a dar unha andaina polos arredores, que por certo, son de admirar pola súa beleza. Carballos centenarios, igual que castañeiros, e uns ucedos fonomenais nos arredores. Agora mesmo, cando escribo estas verbas xa o sol tresposo nos cumios dos lombeiros das serras que encerran o pobo, diexandole solo a saida pola beira do riu que corre polo fondo do mesmo, son os camiños que entran , paralelos o mesmo riu.
Cando sain a dar aquela voltiña, na parte norte a un kilómetro aproximadamente da aldea, albisquei unha construcción, que, se un non se fixa ben, mais ben parece un silvaredo grande, pois as paredes e o teito estan cubertas por as silvas e unhas grandes matugueiras de sabugueiros.
Acerqueime, picado pola curiosidade, mais xa escomenzaba a verse mal, o que fixo que desistira decidindo que se mañá, inda estou aiqui, volverei.
Cuando xa me marchaba de cara a casa que tiña alugada, escoitei detrás de min, un forte ruido, que non soupe identificar ben; pareceume un ruido caracteristico dun tear, en plena faena, xusto cando a tecedeira acaba de pasar a lanzadeira, e apretaba a urdime co peine.
Non vi nada é pensei na caida dun cano dalgún castañeiro enriba do carouxo, que xa tiña a neve.
Volvin para a casa, e puxenme a escrbir esto, faceno tempo para baixar a cear. Hoxe iamos cenar todos, os donos da casa e mais eu no mesón da aldea.
Xa son as nove, e estamos entrando no mesón-cantina, donde nos tiñan preparado un caldiño de berzas é un lomo de porco montés asado con unha guarnición de puré de castañas. Todo aquelo acompañado por un estupendo viño tinto das uvas criadas nas ladeiras do Bolo, a beira dunha estufa cargada de torgos, estaba xa tan roxa que caseque o ferro do que estaba feita, estaba a piques fundir.
Durante a cea, estivemos solos co dono do mesón e a cociñeira que resultou ser a súa dona. A eso das dez é media, empeceron a entrar na cantina algúns veciños do lugar, acompañados das mulleres. Agora mesmo estamos sentados arredor da estufa, dezaseis persoas. Alguén dixo que nas casas da aldea só quedabar tres persoas dous irmans, home e muller é un home xa moi vello. Era o mais vello de toda a comarca, e chegou mais tarde sentandose a carón da mesa mais lonxana.
Tomando uns cafés, é uns chupitos de aguardente, recordei o ruido que escoitera no paseo vespertino, referindo ós veciños o que crera escoitar.
Cando terminei de referir todo o que xa dixen, notei algo raro na xente. Miráronse uns os outros, as mulleres ergueronse, cubriron as calugas cos mantóns, é facendo o sinal da cruz sairón da cantina, e os home detrás, so quedemos dentro os cantineiros, os meus pousadeiros e aquel home vello.
Os cantineiros dixeron que xa era tarde, que tiñan que cerrar. Os meus hospedeiros dixeron que era mellor irse, e saímos do mesón.
Acercouse a min aquel home vello, e dandome as boas noites, preguntoume se o dia seguinte podía falar conmigo. Dinxelle que sí, e quedemos en vernos a carón da casa-silveiro.
Camiño da casa rural, os donos dixeron que sobre aquela casa nadie queria falar, eles non sabian o motivo, pois so levaban alí cinco anos é misterio mais grande envolvia aquello é o señor vello co quedera para o dia seguinte. Según me dixerón era un home bastante solitario, apenas falaba coa xente, é moitos decian que si a cabeza non le rexia ben.

domingo, 20 de diciembre de 2009

DE COMO SE PERDE UNHA AFICIÓN

Na miña estadía en Barcelona, collín unha afición, que daquela era bastante popular por alí. Algún sábado pola noite, íamos a ver veladas de loita libre, e algúnha vez ó boxeo, que normalmente era no mesmo sitio: na praza de touros.
A loita libre unha vez que a coñeces, é bastante divertida, pois os loitadores son uns verdadeiros atletas, cunha destreza insuperable no seu traballo. Chaves, golpes, saltos, caidas, etc., son froito de un grande entrenamento, pois caseque todo o que fan enriba da lona, e froito de unha preparación exaustiva, para non ter, entre eles, damasiadas lesións.
Sempre habia un, que nada mais subir o ring, xa se gañaba a atipatía do publico, e o outro, facia de bo. O primeiro facia mil falcatruadas e xogarretas pouco legais, e durante un pouco tempo traia o contrincante, medio apampanado, moitas veces a piques de tirar a toalla, mais, ¡oh, maxia!, de súpeto, é apoiado polo público, o bo collía o mando da pelexa, e con un par de chaves, correctísimas, gañaba o combate, entre o delirio do persoal.
A vestimenta destes loitadores tamén tiña a súa importancia, os malos vestian de maneira estrafalaria e chamativa, é os bos de forma correcta, é bastante elegante, incluso, recordo que habia un, bastante famoso, que sempre ia enmascarado, co corpo tapado desde os pes a cabeza. De estatura mais ben pequena, delgado, e unha figura bastante xeitosa, facía que se correra a voz, de si seria ou non unha muller.
Daquela, habia uns cuantos boxeadore tamén moi populares, e algúns bastante bos, pois eran campeons de Europa, e chegueron un par deles a pelexar polo campeonato do mundo.
Era o boxeo un deporte que me gustaba bastante, pois considerabao bastante deportivo é, digamos que honesto.
Unha noite fun a unha velada na que entre outros saltarian o ring, Urtain, tamén chamado o Morrosco de Cestona, que daquela sempre gañaba por K.O, no primeiro ou segundo asalto, Pedro Carraasco que era campeón de Europa., Sanjosé, tamen campeon de Europa, e dous ou tres combates mais de recheo.
Tanto Urtain como Carrasco gañeron os seus combates por K.O, nos primeiros asaltos. Eran pelexas de trámite sen titulo en xogo.
Sin embargo na pelexa de Sanjosé, éste puña en xogo o seu titulo de campeón de Europa.
O combate era con un representante africano, totalmente desconocido. Escomenzou o combate, e o pobre negro, xa no primeiro asalto caeo a lona dúas ou tres veces. Viase que , ou ben non era bo, o non estaba ben entrenado.
No segundo asalto, nada mais empezar, o africano, volveo a caer, e tardou e levantarse, dandole tempo o árbitro a contar dez, cousa que fixo que Sanjosé gañase o combate.
No público organizaouse un balbordo de mil pares de demos, pois todos dábamos berros de ¡tongo, tongo!, que nos devolvan os cartos. A pitada durou polo menos un cuarto de hora, co persoal bastante cabreado.
Acabaou a velada, volvimos todos os nosos nieiros, e a durmir cada quen o mellor que puido.
O día seguinte, cando lein a prensa, viña en primeira páxina, que a noite anterior, un boxeaor aspirante a titulo de Europa, que pelexera con Sanjosé, non se recuperara dun K.O sufrido, tiveron que levalo o hospital donde xa ingresou cadavre.
¡Xuro que xamais volvin pisar un lugar donde houbera boxeo!, é ¡mira que me gustaba aquel genio do boxeo, americano, chamado nos seus ultimos tempos Ben Alí!, Antes Casius Clay.

viernes, 18 de diciembre de 2009

EMPEZANDO A VOAR EN BARNA.



Asentamento, xa de maneira independiente en Barcelona. Recalo nunha pensión, que en primeiro lugar escollín porque me faleron mal dela. ¡Hai moito roxo ahí, e podes ter problemas!.
Gustoume o sonido do consello, é decidin seguilo ó pé da letra, mais a “senso contrário”.
Nesta pensión a cousa era moito mais liberal. Pagabas a cama e o xexún, podias comer cando quixeras. A comida era a parte, e pagabala se a facias.
A pensión, efectivamente era un pouco “roxilla”, todo o que deixaba a época. Estábamos no ano mil novecentos sesenta é cinco.
A “Maestresa”, era una señora valenciana, culta, e acolledora. Non sei por qué razón, a min colleume un certo cariño, ó que eu correspodia. O que levaba a pensión era o seu marido, que fora capitan do exército durante a República, degradado, sometido a consello de guerra, e non fusilado, solo por casualidade. Ambolos dou superaban os cincuenta anos, é á súa cultura engandian unha hospitalidade fóra do común. Constame que a algúns dos hospedados, non le cobraban. Na pensión residiamos de forma continua arredor de doce ou trece persoas.
Alí hospedabase un inspector de policia, da mesma idade mais ou menos dos patrons. Este home, co que falei en moitas ocasións pesia a diferencia de idade, era un antifranquista convencido e recalcitrante, é mais, estaba en total desacordo co que facia a policia daquel momento, mais era un “poli” de vocación.
Naquela pensión, pasabamos todos, os domingos congregados arredor da TV. Despois de comer, sempre quedabamos ver algunha pelicula, e os programas daquela que non recordo moi ben de que ian, mais que entretiñan. Imaxinade unha mesa rodeada de sete ou oito individuos, casi todo novos, coa TV na cabeceira, é todos xogando, ou ben ó “julepe”, sete e media ou poker. Evidentemente cantidades pequenas, pois o asunto non daba para mais. Acabábase a partida, esmorecia a TV, e indefectiblemente metiamosle man a politica. O reximen imperante caseque non tiña defensores, mais, se entraba algunha persoa que non se coñecera, a conversa quedaba en suspense, pasando automáticamente a falarse de futbol. Neste eido, oasunto era mais peliagudo, pois os que non eran do Barça, eran do Español. As veces habia algún que defendia o Europa, equipo que tamén existía daquela, non sei hoxe.
Os domingos rematábamolos, nun guateque das cercanias, ou nalgunha sala de festas, tal como Piscinas e Deportes, donde, daquela, empezaban a cantar dous chavales que se facian chamar “O Duo Dinámico”.
Daquela, mais dunha vez, estiveron sentados na nosa mesa charlando, cousa que mais tarde, o ser famosos perdeuse.
Alí, en Piscinas e Deportes, había as cousa necesarias para pasalo ben, bailar, ligar, e se fose necesario, refrescarse dandose un chapuzón na piscina. As veces era necesário. Demasiado algunhas.

jueves, 17 de diciembre de 2009

BARCELONA, BONA,¡ SI LA BOLSA SONA!

Non sei se o saberedes, pero pasei dez anos da miña vida en Barcelona. Foron os primeiros anos de contacto co mundo laboral, É por decilo de mellor xeito, de contacto co mundo en xeral.
Coido que nese tempo, pasei por case todas as vicisitudes que unha persoa pode pasar. Algunhas, a maioria boas, e outras, mais das desexadas, houbera sido mellor non pasar por elas, pero, xa pasou.
Hoxe, Heitor suxeriume que contara algunha cousa da miña estadia na marabillosa ciudad catalana, da que nunca me cansarei de cantar a sú beleza, ainda que algunhas das vivencias non sexan boas, Barcelona non ten a culpa. Tal vez algúns dos seus moradores.
Cando estaba a punto de chegar a Ciudad Condal, unha vez que o tren xa antrera na provincia de Tarragona, eu ia ansioso por ver o mar. Era algo que nunca vira, e sobre o leido é escoitado sobre él, non eracapaz de definir ben dentro do meu caletre, a maneira de cómo estaria a auga e a cantidade da mesma. Eu solo conocia a auga dos rios, que sempre corre no mesmo senso, e aumenta e disminue según a climatoloxía. Pois, ¿Qué queredes que vos diga?, cando o vi por primeira vez, deixoume como se o houbera visto toda a vida. Parecia que a loxica decia que non podia ser de outra maneira.
Cheguei a Barcelona a vella estación de Francia. Aquela estación tampouco me causou impresión ningunha. Xa coñecia a de Zamora e a estación do Norte en Madrid
A primeira noite hospedeime nunha casa particular da zona norte da praza de Urquinaona, casa na que dormin tres noites mentras atopei pensión.
Atopei unha pensión, con un colega de choio, na casa dos pais de outra moza, do choio.
Naquel traballo pagabanme duas mil cincocentas pesetas o mes, e a pensión era de tres mil. ¡Empezábamos ben, nada mais empezar a traballar, xa tiña un deficit de cincocentas pesetas cada mes!
Con aquela maneira de meter cartos fora do peto, pronto acabria comprando un vale para a cadea se a cousa non melloraba.
Despous de mil quinientas pelas de deficit, veu o equilibrio, o empresario decidiu subir o sueldo, cando xa tiña outro traballo. Daquela xa habia equilibrio, xa podia empezar a pensar en mercar un tranvia, eso sí sin railes nin trole.
Empecei a coñecer Barcelona, pasaban os dias, e eu non saia do meu asombro con cada nova cousa que descubria.
O dia que, de casualidade, cain na praza de Cataluña, creo que estiven catro ou cinco horas dando voltas nela e o seu arredor. Aquel día descubrin por primeira vez na miña vida, a primeira maravilla gastronómica : O pan con tumaca amb pernil. Non o fan igual en ningún lugar fóra de Barcelona.
Traballaba na rua Paris, entre Aribau e Muntaner, e vivia pola zona de Guinardó. Ia e viña todolos dias andando, algo mais de unha hora en cada percorrido, que nunca era polo mesmo sitio. ¡HABIA MOITO QUE COÑECER!

miércoles, 16 de diciembre de 2009

NON CONFUNDIR AS VERBAS

Teño varios veciños que, tempo atrás estiveron por Sudamérica, donde conseguiron gañarse a vida, aforrar algo é mercar piso por acá, é de cando en vez escoitole parte das súas aventuras, algunhas das cuales non teñen desperdicio.
Nunca tomei notas, nin nada que se le pareza, polo tanto teño que fiarme da memoria a que espero que non me falle moito.
Falando, nunha ocasión, con un paisano que vivia e México, contoume, ou polo menos intentouno, a súa visión sobre aquel fermoso país e as súas xentes. Despois de escoitalo cheguei a conclusión de que él non tiña moi boa opinión, nin de uns nin do outro.
O meu interlocutor estaba acompañado da sua dona, que departiu con nosco durante a hora da comida. Eran relixios a ultranza, católicos de pro e o parecer de misa diaria, con comunión incluida. Esto no era obice para que non falaran moi ben dos indixenas, e dos traballadores “pouco responsables”(sic). O parecer solo querian o salario e traballar pouco. Así no se iba a ningures.
Eles tiñan traballadores, que podian gañar mais, cousa que no facian por desidia é pereza, aparte de que non se podian fiar deles. Solo tiñan un encargado digno de confianza, que “el pobrecito”, non tiña tempo para nada. El controlaba os tres negocios que tiñan.
Tiñan que ter moito coidado co resto do persoal, pois eran amigos de roubar, e tiñan que controlalos moito, cousa que tamén facia o seu encargado. A señora non tiña mais que boas palabras para o encargado, algo que me chamou a atención, porque demostraba un gran corazón e un gran aprecio por un traballador fiel, que o parecer ia todolos dias a rendir contas o seu chalé.
Aquela magnífica familia tiña un fillo, mais éste residia en España, concretamente en Madrid, donde traballaba de médico. O parecer non lle gostaba nada vivir en México.
Eu, un pouco intrigado por todo o escoitado, casi o final da comida, pregunteille que, qué tipo de empresa tiñan, o que me contesteron que tiñan en México D.F., tres casa de muebles.
Un, que é de pueblo, e moitas veces non entende ben as cousas, quedou a maquinar, nos desvelos do encargado en defender o negocio daquela familia, e non entendia moi ben como podia ser que o personal roubera nunha tenda de muebes. Hasta que falei con un amigo daquela familia que era moito mais directo queles, pois cando le preguntei como podia ser aquello díxome textualmente: Olvidate dos muebles, eles o que teñen en México son dous ou tres “meubles”. O que eu inquirin, ¿Cómo os dos franceses?. Exacto respondeu o amigo da familia, que polo visto non era tan fiel como o encargado.
A dignidade on está no que se fai, senon no que se dí.

lunes, 14 de diciembre de 2009

¿ALEA JACTA EST?


Houbo un tempo, alá pola zona de Val dos Marcos, no que, despois de un día de caza quedaba leria para contar e mesmo darle o toque persoal de cara a fachendear cos lances da caza. Que si a perdiz ia como un obús, que si o coello non se via, so o movemento do monte, que si os cans cazaban ben que si cazaban mal, en fin, habia leria entre os amantes da venatoria, que facia que un xarrote de viño bebido arredor da lareira fose mais saboroso, é que cara o fin, os coellos fosen lebres, as lebres corzas, e nas tobeiras estiveran agochados os pombos é as perdices (Siverio, dixit).
Fixen todo ese preámbulo, solo para decir que este fin de semana teimei de novo coa caza, e coido que solo podo relatar unha viaxe de Vigo a Brumoso, é viceversa.
Saida de Vigo arredor da unha do sábado, ir a comer ó Don Pepe no Pereiro (esto xa se está a converter nun hábito), chegar a Sancibrao arredor das cinco, co tempo xusto para coller a escopeta e os cans e su subir hata Os Colmeares, pasear polo que algún dia foron leiras de centeo, é o volver para a casa xa ceseque as oscuras, zorregarlle un tiro a un paspallás, mais por intuicion que por visión, e quedar coa dúbida de se esta ave africana, se suicidou ou non. Atopouna a Canaria, mais negouse a traela. Todo vaia por que foi a maneira de que a Lúa puidera morder caza, non de forma demasiado etusiasta, todo hai que decilo.
Domingo pola maña, saimos mei irmán e mais eu, e o único que fixemos foi patear monte. Cadavais, a Xan Macia, cima da caboca das Colmeas, as Rozadas, os Colmeares, Cruz de Pedra e as Carbuizas, donde comímos a merenda, sen mais nada que contar, volta para a casa, enseñandole a meu irmán a Fraga Balastreira; a Estante, Cabeza das Fontes e de novo a Xan Macia, donde cuando menos o esperabamos, é a medio kilómetro de donde estabamos arrancou unha lebre, que marchou a cachondearse de nos seguramente as Latas.
Eso foi todo o dunha xornada de caza, mellor dito de un intento.
Esto cada vez está peor, e os presaxios cada vez o son menos, estanse a converter en certezas: A CAZA ENTRE AS PORTELAS, SE NINGUÉN LE PON REMEDIO, ACABOU.
Eu teño un oitenta por cento de posibilidades de colgar os hábitos cinégeticos. Xuntase todo, a escasez de perdices é o esceso de anos é peso.
Manterei informado a URBI ET ORBI

martes, 8 de diciembre de 2009

FÍXOA ÉL, É CASE O MATA



Tiña unha escopeta do dezaseis, dun solo cano de perrillo as vistas. As caxas xa las botera él, feitas dun cacho de raiz de nogueira.
Estaba orgulloso da espingarda, sobre todo da culata, pois fixera-a él. Era a primeira que facia é quedoule bordada.
Tivera que reparar tamén a maquinaria da percusión, que tamén estaba escarallada. En realidade, cando atopou o cano da espingarda, non maxinou que a poderia arreglar.
Foi cando le axustera a casa a aquela muller viuva, para louxala de novo e poñerle tamén un novo piso, pois o que tiña podia deixar a súa propietaria espatarrada no medio da corte dos porcos.
Debaixo do piso, de vellas tablas de castañeiro, o lado dun pontón, estaba a escopeta nunha caixa xa medio apodrecida xunto coa culata, que tamén apodrecera.Cando a atopou non lle deu demasida importancia, díxolo a dona, a cual sen pensalo mais dixolle que se quedara co achádego. Guardouno todo nunha saca vella, procurando non perder ningun daqueles ferriños que se ian soltado da madeira..
Pasado un tempo atopou un cacho de madeira de nogueira, concretamente, un raigoto o sufientemente grande para unhas caixas ou culatas como tamén se chaman. Inda le sobrou un cacho para o guardamontes.
Quedou contento de arreglar aquela vella escopeta, que entre outras cousas, parecia que tiña o canon bastante especial; era de aceiro “martelado”, é o parecer fora feita en Belxica, que era o único que se descifraba no mesmo canon.
Experimentouna unha mañá de finais de primaveira, a usma, pola banda do Carballal, apandando un par de gazapos, e comprobando que o traballo fora bó a pesar de ser a primeira culata que facía.
Era arredor do ano mil novecentos trinta, cando o Pepe do ti Antoño, se fixera prácticamente a súa espingarda.
Nunha ocasión foi ó monte e levou consigo o seu “ferriño” de facer fogo. Mentras facia un traballo, que agora non ven ó caso, e para evitar que se vira, escondeu a escopeta no medio de unha urz “readega”.
Cando acabou a tarefa foi a coller a escopeta coa idea de cazar algún coello camiño de casa. Chegouse o escondedallo e de maneira bastante irreflexiva, colleu a arma pola punta do canón e tirou dela para sacala da urz.
¡Zas!, sonou un disparo e o Pepe sentiu como se un ferro ó roxo vivo, le percorrera desde a man hasta o códabo, todo pola parte interna do brazo esquerdo. Se o cano estivera un centímetro mais inclinado hacia o seu corpo, este que agora escrebe non o faría, pois a chumbada houbérasele incrustado no corazón. Como xa adivinarías o actor era meu pai.
Inda recordo, cuando era eu un cativo con cinco ou sei anos, que as veces aflorabanle na pel do brazo algún que outro chumbo, que ó facia sair como se espachurrera un “grano”.
O parecer a desfeita cureronla ás súas tías, que inda vivian, é púxeronle unha cataplasma de hervas das que daquela decian que curaban as feridas. Menos mal que apareceu por alí un médico que le mirou o desgarro, e preguntou que era aquelo que le puxeran enriba, ó que as mulleres responderon que era unha cataplasma de ceruda, mendrasta, e outras, ó que o galeno respostou: “ arriba con ello, todo eso es una marranada y una porqueria” e pondo maus a obra arrancou todo facendole ver as estrelas ó Pepe, que supuxo que coa cataplasma tamén debeu de marchar algún cacho de carne.
¡ A quén se le ocurre coller unha escopeta cargada, polo canon!

lunes, 7 de diciembre de 2009

VAL DOS MARCOS: ¿DESAPARECERON OS VELDROS?


O MECHÓN BRANCO, NO VELDRO NEGRO.

Fai tempo que levo maquinando, na maneira que tiñan as nosas avoas de fabricarnos os chaquetos, os carpíns ou miñotos, as chaquetas de lá, igual que as rebecas das mozas, pasando polos refaixos, mantóns, tapabocas e demais prendas de abrigo que se producian en Val dos Marcos, sen que fixera falla importar nada. Absolutamente todo era endémico, é tiña un proceso que vou tentar describir. (Admitense suxerencias é correcións).
Vou facelo como un relato, dándole vida a lá. ¡Empecemos!:

Naquela primaveira, naceu unha cordeiriña. A cousa non teria trascendencia, se non fose porque non tiña a lá igual que o resto dos seus conxéneres, é porque tamén le viña ben este relato.
Os que non sepan que é unha cordeiriña, diremos, para os puritas galegos, que e un año, claro que se fose femenino seria ¿unha aña?.E para os castelanfalantes seria corderita.
O veldro, se a memoria non me falla, é o que en castelan se chama “un vellon de oveja”, ou sexa, toda a lá dunha ovella.
A nosa cordeiriña tiña casi toda a lá negra, menos un mechón no mesmo medio do lombo que era branco. Era do tamaño de unha folla de berza, é tamén da mesma feitura.
O mechón paseou a lombos da cordeiriña todolos montes de Val dos Marcos, comeu més cando a portadora en noviña, comeu abelotas, castañas, e brotes das urces, xestas carqueixas e demais cousas comestibles que teñen aqueles montes, é a súa propietaria fachendeou todo o que quixo co mesmo.
Chegou o mes de san xoan e o pastor empezou a tosquear o magote. Iba collendo unha a unha as ovellas, e cunhas tiseiras especiais de tosquear, empezaba a cortar a lá hasta deixar o rixelo espidiño. Nunha destas tocoulle, a nosa cordeiriña, que xa era ovella, deixar nas maus do tosqueador o seu veldro diferenciado co mechón branco.
Buscando información fiable (pouca atopei), deime de bruces cun refran castelan que dí: “hay tres día en el año que relucen más que el sol; Jueves Santo, Corpus Cristi y el día de la Ascensión” mais parece que polo noroeste foi cambiado por este: “ hai tres dia no ano que relucen mais que o sol:O dia da matanza, o dia de tosquear, é o dia do Señor”. Por algo será, digo eu.
Chegou o mes de setembro, e entonces o noso mechón agarrado no veldro, foi levado o Tuela, donde foi metido na auga onde foi lavado e apaleado hasta quedar completamente limpo.
Unha vez seco xa cando o inverno escomenzaba a facer mais longas as noites, é facia que a xente se arrimera mais a lareira, onde por certo, se facian as torradas de pancenteo nas brasas, que despois se gorentaban cuns groliños de aguardente, entonces tamen se empezaba a escarrapizar a lá, que consistía en ir separando con xeito e paciencia os peliños da lá uns dos outros para deixalos limpos de calquer corpo estraño, pois para os procesos seguintes, debería estar limpiña. Normalmente este traballo facian-no as mulleres mais vellas da casa. Era un traballo de moita paciencia. Unha vez chegado a este punto, se a lá era para meter no colchón ou nas almofadas, xa non necesitaba mais que un vareo, que era atizarle cun pau para ahuecala.
Se a lá era para manufacturar cousas, o seguinte traballo era cardala, traballo que tamén facian as avoas, usando unhas cardas. Estas era duas tablas rectángulares con agarradeiros cada unha, é que pola parte interna tiñan unhas púas de ferro de uns dous ou tres centímetro de largo, distribuidas pola superficie de cada carda. Eran algo así como eses colchois dos faquires, pero en pequeno. Cada carda tería aproximadamente entre trinta e tritecinco centimetros de longas por quince ou vinte de ancho.
Para cardar, metian unha pouca de lá no medio das dúas cardas en pasaban é repasaban unha e outra vez unha contra a outra hasta que a lá quedaba “peinada”.
Despois viña o traballo de fiar a lá, que se facia con roca é fuso, e aporveitando as longas noites de inverno facianse os fiadeiros, que servian para algo mais que para fiar.
A roca era un pau que nunha das puntas tiña una abultación, esto dependia de quen fixera a mesma, habias verdadeiramente artisticas, e outras mais sixeliñas. O obxetivo desta abultación era para poder suxetar as manelas que se ian a fiar. (Creo que se chamaban así, mais non teño a total seguranza). A manela era a cantidade de lá que se ia a fiar, atábase á roca, e despois a fiadeira ia alargandoa a pellizcos, e coa axuda do fuso torcendoa, facendo o fio mais ou menos fino, dependendo do uso que despois se le quixera dar. Unha vcez que o fuso estaba cheo, sacabase o fio para un “novelo”. Tantas veces como fose necesario.
Co a lá fiada as mulleres facián calcetins, e medias para elas.Esto era un verdadeiro arte pois facianse de un so corpo, e decir que non levaban costuras. Os calcetins e medias facianse con cuatro agullas, é habia tamen verdadeiras obras de arte.
Os refaixos, as rebecas e chaquetos, facianse con dúas agullas grandes a tamén a “ganchillo”.
En tempos mais antergos, tamen se levaba a lá os batáns, donde se facian as mantas, capotes, saias e outras prendas mais “fortes”.
Por certo en Val dos Marcos, ainda quedan os restos dun batan, no fondo do prado do ti Isaac, en Belois. Escoiteile a os mais vellos que inda acordaban o mesmo traballado.
O mechón branco, acabaou tinxido de roxo nos carpins de unha menina.

sábado, 5 de diciembre de 2009

¡HELLO, MASÉ!


¡Caray, creo que, como siempre, me he enterado tarde de la noticia. Seguro que es una nocia importante para la protagonista, que tardará en olvidar.
¡Mi amiga Masé, ya está preparada para el mundo del curro!
Ha presentado el proyecto final y, ¡Ya está!

Agora quero dende eiqui darlle unha forte aperta, desexarle o mellor, é pedirlle unha cousa: ¡Non cambies nunca como persoa!
Biquiños e noraboa.
Teu tiu está moi ledo, é tua tia tamén!