A MORTE ESPEREITA.
As datas son as axeitadas,
No Nadal, adoitase facer unha cea, que diferencie o cotián con a data do nacemento dun dos redentores da humanidade. Despous de mais de oito mil anos, según o calendario chino, a humanidade, é salvada por algún "salvador" de cando en vez.
O home da capa remendada. xa mo dixo no seu dia.
Tamen me dixo que, todos os salvadores eran eso; salvadores. Nunca souperon comunicarse con a humanidade de xeito entendible pola mesma, do mesmo xeito que a humanidade non sabe comunicarse cos chamados animales.
Todo isto non ben o caso, pous do que quero falar é da maneira de buscar un modo de comer distinto, no chamado equincio de inverno. creo que os intelectuais, chmanlle de outra maneira-
Nas épocas nas que a humanidade, pasa penurias, una humanidade mais que outra, a maneira de comer as veces leva a diferenciar entre estar ben ou mal alimentado, cousa que é neste caso-
Pra diferenciarse da maneira de comer no resto do ano, berzas, castañas, patatas e fabas con fariña de mandioca, según decia o Sr. Zé da Tresa, home sabio, que por accidente viviu na comarca, e que non por iso deixou de ser sabio.
Era unha noite de Decembro de lua que alumeaba como un verdadeiro facho alá arriba, e que facia que as sombras dos castañeiros e carballos, debuxando perfiles na terra e nas leiras e prados, pareceran cousas fantasmagóricas, irreais e de outro mundo descoñecido.
A primeira manxoeira, armémola no cimo do pozo dos Olmos, donde se decia que, o que chapuzaba alí, ali tiña que deixar de existir. Cousa inda non demostrada-
A segunda, foi no paso de Veigadiz a Veigadarea, xusto por enriba da rodeira dos carros.
A terceira, por enriba da charca do "ti" Salvador, no cimo dos prados de Veigadiz
A última no Prado Grande, na caldeira que sae do fondo de Penacoba, para regar o Prado grande.
Unha vez acabada a faena volveuse para a aldea, xa coas sombras da lúa bastante alargadas. Selene xa ia montada sobre o Monte da Croa, altitude no concello de Vinhais fregesia da Moimenta e Montouto, terra do amigo Aleixandre, home sabio da zona aparte de bon xastre.
O dia seguinte,pola mañanciña, antes de que os encargados de facer que as boas xentes non defraudaran a facenda estatal madrileña, habia que recoller por si era o caso.
Escomenzouse a inspecion dos armadillos en sentido inverso, o feito na noite anterior.
No primeiro armadillo nas vicadas da preseira do fondo de penacoba, solo habia un nizcalo, cousa que si sucedia, xa non entraba ningunha bácora.
No segundo, no fondo das callostras de Veigadiz, non entrera nada.
Na terceira, no paso de Veigadiz a Veigadarea habia unha salmo fario.
Pra revisar a ultima habia que pasar o riu pro outro lado. Empezaba a subir, pous debian de derreter as neve nas serras de Lubian e demais.
Pensouse en deixar a manxoeira no seu sito, pous seguro que pasaba igual que nas outras : nada.
Cuando se cruzou o riu, a hora de sacar a manxoeira, xa se pensou que estaba chea de follas.
O tentar sacala, estaba tensa, parecia que estaba atada a algo. Seguro que a pedra do fondo era demasiado grande, e o arrastrala enterrabase na area.
No últimp intento, pareceu que ali dentro algo se movia. Entonces tomouse a decision de ser mais concienzudo a hora de sacala.
A sorpresa cando saiu a manxoeira foi grande, ali habia, polo menos unha arroba de trutas, negras como chamizos.
Aquelas foron unhas festas saturnais, memorables. comeronse trutas, fritidas, escabechadas e en caldeirada, incluso as escabechadas chegaron para a noite de fin de ano
O Tuela non estaba contaminado, inda non se construiran as autovias, e as augas non estaban preservadas, ou como carajo le digan agora.
O Tuela quitou fames, quitou lixos, regou prados, moveu muiños donde se moia o centeo, coñeceu amorios, incluso nalgunha vez efixo que xentes irresponsables afogaran. Hoxe non fai nada daquelo salvo baixar augas contaminadas pra que algunha empresa teña mais beneficios. Xa non se poderian facer festas de mesa, pous as trutas xa case son solo recordo.
sábado, 16 de diciembre de 2017
miércoles, 29 de marzo de 2017
MULHERES XABRESAS.
Era a época da
sementeira. Andaban os homes, os que quedaban e inda servian pra
algo, afanados en sementar o centeo.
Non en todalas casas
habia homes que inda serviran pra facer as faenas agrarias de: levar
esterco, despous de arrancalo das cortes, estercar as leiras,
acubrilas e sembrar o grao.
Nas aldeas da Alta
Xeabra, desde a época dos Zoelas, xa as mulheres, aquelas que
vislumbraban que se podian quedar solteiras, tiñan un medio efectivo
para asegurarse unha senectud medianamente pasable, e dicer, o
equivlente a seguridad social actual. Adoitaban ter un fillo, ou
filla, sen importarle demasiado que podia sero pai. O importante era
telo fillo-a.
Aquelas mulheres,
aparte de asegurarse a seguridad social futura, pra non morrer de
fame ou como elas decian; morrer como un can, no medio da rua. Por
si non vos desteis conta, tamén aquelas mulheres, eran conscientes
de que o futuro dependia delas.
Eran mulheres que
aparte de levar as cousas da casa, sembraban, non solo o centeo,
senon o liño, as patatas, segaban a herba, acarrexaban a herba e o
centeo no seu tempo, arrancaban torgos, e non se arredaban ante ninguen,
nin tanxiquera ante os recaudadores de impostos,que chegaban os
concellos a cobrar, e o primeiro que facian era deitar enriba da mesa
unha pistola do nove largo, pra acollonar a todos os que non estivesen
de acordo, ou se repucheran,
Eran mulheres de
pelo en peito e de armas tomar que non se deixaban acollonar por
homiños con zapatos de charol.(O de pelo en peito e unha figura literaria)
Unha de aquelas
mulleres, que xa solicitera ter seguridade social nun futuro, nesta
época de sementeira foi a sementar unha leira, na veiga
correspondente. No medio da faena, a sua solicitude de pension de
vellez, foi aceptada, e, ali mismo o que cando chegara o dia da
pensión tiña que axudala veu, e decir puxose de parto.
Pariu, embrullou o
neonato no mandil, montou o arado enriba do xugo da xunta de vacas e,
donde marcheran, tres o monte, retorneron catro.
Cando algún
daqueles “machiños” que inda agora quedan, quixo facer mofa
sobre o nacemento da criatura, e non se diu conta de que a muller
estaba no local esperando pra pagar a contribucion, recibiu un
soberano soplamocos que fixo que a sua soá medira unha parte do piso.
Cando o home da pistola do nove largo quixo reacionar, atopouse con
outro rijostio, quiteronle a arma en on puido cobrar mais impostos
pous desapareceronle os recibís deenriba da mesa. Como él decia
mais tarde, aquelo non foi o peor, o peor foi que, durante uns meses
non atinou a mascar cousas de morder. Os dentes caeran polos furados
das taboas do chan a corte, dos porcos.
As cousas atraense unhas as outras; Dentes de porco cos dentes de porcos.
viernes, 10 de marzo de 2017
VIAXE A TRS OS MONTES (VINHAIS E REBORDELO)
Queridos amigos:
Nos primeIros días deste mes de Marzo, dous
matrimonios que adoitan saborear as cousas que o merecen, igual que
os viños e a gastronomia das zonas rurales, tivemos a ocasión de
coñecer cousas, que por estar o lado da terra na que nacimos, os
dous varons do conto, non era o suficientemente coñecida por nos.
Mais, como di un dito vello, “nunca es tarde, si la dicha es buena”,
cousa que neste caso sucedeu.
Fumos a Xeabra, eu coa idea de sembrar patatas
de cedo, cousa que non fixen porque a terra estaba pesada (sic) dito
polos que entenden de estas cousas.
Tiñamos a idea de, unha vez acabada a tarea,
ir a zona de Tras os Montes. Queriamos en primeiro lugar mercar un
viño que nos gusta, e que, baixo o noso punto de vista, e moi bo,
sobre todo na sua relación de calidade/precio. “Un euro por
litro”. Viño de boa calidade, que ten unha cousa mellor que iso;
da de comer a unhas familias da Terra Fria portuguesa, pous é unha
cooperativa, donde os productores de uva levan o seu producto, na
cooperativa transforman esta por o liquido con sabor e alcohol, que
logo bebemos e que, nalguns casos, e en circunstancias soemos pagar
mais de 15 ou 20 euros por botella. Quero decir con esto que o viño
da coperativa de Rebordelo e un gran viño, e bebendo del axudamos a
un monton de familias da comarca
Unha vez mercado o viño, diriximonos a Vinhais, donde encargueramos a comida, cando pasemos por ali, camiño de Rebordelo.Tiñamos encargada a encomenda nun pequeno restaurante chamado Vasco da Gama, donde os donos fan de todo a cociñeira, que sabe moi ben como facer de comer e o seu marido que fai as vece de maitre, camareiro e cicerone, axudan en todo o que poden os seus clientes.Como inda non era a hora de comer, recomenderon-nos que foramos a visitar o centro de interpretación de Fuemiro. En Vinhais, celebrase unha feira dedicada os produtos derivados da matanza e relacionada coa forma de vivir e alimentarse desde sempre dos habitantes da zona,Descubrimos que o centro de de interpretación referido, instalado nun bonito edificio de unha época pasada, que foi reciclado para dar a coñecer como se vivia e como se produce un dos mellores manxares da zona iberica. Os derivados da matanza do porco. Crian porcos de varias razas, pero os mais importantes son o porco celta e o iberico.Pra non estenderme moito, decir que se a calquera de vos, meus amigos, tedes interese no asunto,dadevos unha volta a primeiros de Febreiro por Vinhais, e a parte de degustar estas exquisitas viandas acompañadas deste viñorasmontano e emparentado cos do Alto Douro, e comendo no Vasco da Gama unhas alleiras exquisitas a un precio mais que modico, coñecendo a vida dos nosos atergos e o esforzo por dar a coñecer todo eso polos veciños e autoridades actuais de Portugal, non perderedes o tempo e teredes a oportunidade de estar de novo en contacto coa Natureza.
Pido perdón polas faltas que hai, non podo correxir nin os acentos.
Unha vez mercado o viño, diriximonos a Vinhais, donde encargueramos a comida, cando pasemos por ali, camiño de Rebordelo.Tiñamos encargada a encomenda nun pequeno restaurante chamado Vasco da Gama, donde os donos fan de todo a cociñeira, que sabe moi ben como facer de comer e o seu marido que fai as vece de maitre, camareiro e cicerone, axudan en todo o que poden os seus clientes.Como inda non era a hora de comer, recomenderon-nos que foramos a visitar o centro de interpretación de Fuemiro. En Vinhais, celebrase unha feira dedicada os produtos derivados da matanza e relacionada coa forma de vivir e alimentarse desde sempre dos habitantes da zona,Descubrimos que o centro de de interpretación referido, instalado nun bonito edificio de unha época pasada, que foi reciclado para dar a coñecer como se vivia e como se produce un dos mellores manxares da zona iberica. Os derivados da matanza do porco. Crian porcos de varias razas, pero os mais importantes son o porco celta e o iberico.Pra non estenderme moito, decir que se a calquera de vos, meus amigos, tedes interese no asunto,dadevos unha volta a primeiros de Febreiro por Vinhais, e a parte de degustar estas exquisitas viandas acompañadas deste viñorasmontano e emparentado cos do Alto Douro, e comendo no Vasco da Gama unhas alleiras exquisitas a un precio mais que modico, coñecendo a vida dos nosos atergos e o esforzo por dar a coñecer todo eso polos veciños e autoridades actuais de Portugal, non perderedes o tempo e teredes a oportunidade de estar de novo en contacto coa Natureza.
Pido perdón polas faltas que hai, non podo correxir nin os acentos.
miércoles, 1 de marzo de 2017
ENSEÑANZA RURALEN ..........
ENSEÑANZA RURAL EN LA POSGUERRA Y SIGUIENTES EN
LA ALTA SANABRIA
(QUIZÁ MEJOR “AS
PORTELAS”)
Hace
un tiempo, no demasiado, escribí en este mismo
sitio intentando reflejar un estado de cosas que sucedían en nuestra
tierra,en relación con la enseñanza.
Intentaba reflejar las desventuras de un niño que estaba obligado a
desplazarse ciento y pico kilómetros para intentar tener una
formación, a la
que desgraciadamente no podían acceder todos los niños de mi edad.
Un día os contaré como fueron los pocos años de internado allí.
Bien,
a lo que iba, la enseñanza en la postguerra : Yo comencé e ir a la
escuela en el año 1.948, escuela que abría una hermana del cura.
Mas tarde,probablemente al año siguiente, vino a impartir clases a
la misma escuela una señora de la sección femenina de falange. Las
dos señoras, seguro que no tenían mas formación que algunos de los
muchachos, que habían tenido la suerte de ir a otra escuela.
Recuerdo
que mi tarea de aquella, era portarme bien y no dar la murga, decirle
a la maestra; al entrar “buenos días tenga usted” y al salir “
que usted lo pase bien”
Aprendí
a leer gracias a la enseñanza de mi padre, lo mismo que a contar y
algo de Aritmética.
Mas
tarde mis padres decidieron que fuese a la escuela en la aldea de mi
madre allí había un maestro al cual le precedía la fama de ser buen
docente, os cuento mi primera experiencia con él.
El
primer día que fui a la escuela de Don Mauricio
fué y es inolvidable para mi.
Una
vez sentado en un lugar que me dedicó y aleccionado por mi abuela en
el sentido de obedecer y portarme bien, Había en la clase una niña
que tenia fama de ser muy inteligente y ya era veterana en la
escuela. El tal Don Mauricio la mandó salir a la pizarra (Una pared
pintada de negro), para que desarrollase un problema, que al parecer
se le había atragantado a la pobre muchacha y llegó a un punto en
que no sabia seguir, abstraída como estaba delante de la pizarra y el
problema no se dió cuenta que el tal Don Mauricio se la había
acercado sigilosamente a su espalda, y le atizó un sobe-
rano
cachete en la nuca que hizo que estampase las narices en la pared,
y cuando se dió la vuelta su cara era como
“un hece homo”.
Ni
que decir tiene, que a mi abuela le costó gran trabajo
convencerme para que volviese a la escuela.
Quizás
lo peor de aquella no era la regla en las uñas, cosa a la que ya nos
habíamos habituado sinó el nivel de enseñanza, que unido a la
necesidad de muchas familias en aprovechar la mano de obra de los
niños para ir con las vacas, hizo que un porcentaje muy grande de
aquella generación terminase analfabeto o semi.
No
quería terminar sin decir que, en la zona había personajes con grande
carga de trabajo agrícola que no eran partidarios de que los chavales
fuesen a la escuela, decían:! total para lo que les va a servir¡.
Algunos de ellos tenían un hijo en algún seminario. Había que
sustituir la mano de obra del futuro pederasta por un ser que no
protestara y que trabajara por un cacho de pan.
Lo
lamentable del asunto fué que, salvo pocas excepciones, esto era
extensivo a casi toda Sanabria y “A Te
viernes, 20 de enero de 2017
EL PRIMER VIAJE FUERA DE SANABRIA
EL PRIMER VIAJE FUERA DE SANABRIA
Uno, yo, tengo una
querencia especial por La Alta Sanabria, incluso por Sanabria en
general. A pesar de llevar viviendo bastante más de la mitad de mi
vida, aprendiendo de tierras y costumbres distintas, lo de ser Xabrés,
“marca”. Ya lo creo que marca.
Desde que apareció
Sanabria:memoria del siglo XXI, me ha gustado la idea, y he tomado la
decisión de escribir una especie de autorrelato o autobiografía,
como queráis llamarle, donde intentaré contar, mis vivencias
“xabresas” y las sufridas por un “xabrés” a lo largo de su,
hasta ahora, existencia,
Las cosas, cuando
se inician, siempre se deben empezar por el principio, es lo que voy
a pretender hacer, aunque no siempre siga el orden cronológico de
los acontecimientos.
Esta primera
historia o relato, comienza cuando los hados deciden que un
Altoxabrés, inicie una formación, hasta la fecha reservada solo a
los que la empezaban en los seminarios de la época, otro tipo de
formación en nuestra comarca solo estaba al alcance de los que
habían ganado la guerra y a los buenos contrabandistas, cosa que no
era el caso.
Los representantes
de los hado habían decidido que el Xabrés de la Alta Xeabra, debería
iniciar su formación fuera de la comarca, cocretamente en la comarca
de La Vega conocida como Benavente.
La primera
experiencia de la deslocalización, referida después de sesenta años
mas tarde, es cuando menos cómica por no decir trágica.
El lugar de origen
era San Cirpián de Hermisende, y es aquí donde comienza la odisea
de un chaval de once o doce años.
La condición, sine
qua non, para poder estudiar en aquel centro, debía llevar ropas de
cama. Los frailes no acostumbraban a tener sabanas y demás utensilios
para poder dormir, solo ponían los somieres encima de cuatro patas,
el resto era cose del alumno y de su familia.
Llega el día de la
incorporación. Mi padre pide prestada una burra, nosotros no
teníamos, para desplazarnos con la pequeña maleta y la colchoneta
enrollada con las sabanas y mantas que deberían servir para pasar las
noches en sabe Dios donde.
El primer viaje,
en burra, era hasta Lubian, donde deberíamos coger el tren correo que
hacia el trayecto de Orense a Puebla de Sanabria, donde deberíamos
dormir hasta el día siguiente .
Después de pasar la
noche en la Venta de Pichiriche en casa de un primo de mi padre, nos
ahorrabamos la dormida en casa de Las Moranas. Los dineros eran
escasos en la casa de un carpintero.
A la mañana
siguiente debíamos coger un autobús, que nos llevaría hasta Mombuey,
donde había que hacer transbordo a otro, por la tarde que nos
llevaría hasta Benavente, con toda nuestra carga de traperos.
Un trayecto que
hoy, yo hago en una hora y cuarto, de aquella había que invertir día
y medio, mas el tiempo de regreso del acompañante, nos llevaba a mas
de dos días.
Como veis, este fue
el primer contacto con un mundo totalmente desconocido por mi.
De la estancia en
el centro de formación y sus vicisitudes hablaremos otro día.
Ahora me conformo
con dejar constancia con como eran las comunicaciones en nuestra
comarca en aquella época.
Eso sí, los viajes
no daban tiempo al aburrimiento, sobretodo cuando se iba descubriendo
un mundo detrás de las montañas que nos cobijaban cuando nacíamos.
Falaremos do mundo
estudiantil prieiramente coñecido, pero ó mellor en galego-xabrés.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)