miércoles, 30 de diciembre de 2009

A TECEDEIRA (I)


Estou nunha aldea da Alta Xeabra. Cheguei tres días despois do fin de ano. Faleranme moi ben daquela casiña de turismo rural, pequeniña, enxebre moi acolledora e cuns donos tamén acolledores é hospitalarios-
Aluguei a casa para dous días, mais xa levo nela cinco e sen visos de sair, pois o temporal de neve arreciou, é quedemos incomunicados do resto do mundo.
Hasta a data non faltou nunca a electricidade, é leña teñen dabondo, polo que friu non pasaremos, e fame tampouco, se esto se alonga no tempo, hai comida bastante na despensa dos meus patrons, é tamén no mesón-cantina do lugar.
Esta tardiña, aproveitando unha pequena escampada, saín a dar unha andaina polos arredores, que por certo, son de admirar pola súa beleza. Carballos centenarios, igual que castañeiros, e uns ucedos fonomenais nos arredores. Agora mesmo, cando escribo estas verbas xa o sol tresposo nos cumios dos lombeiros das serras que encerran o pobo, diexandole solo a saida pola beira do riu que corre polo fondo do mesmo, son os camiños que entran , paralelos o mesmo riu.
Cando sain a dar aquela voltiña, na parte norte a un kilómetro aproximadamente da aldea, albisquei unha construcción, que, se un non se fixa ben, mais ben parece un silvaredo grande, pois as paredes e o teito estan cubertas por as silvas e unhas grandes matugueiras de sabugueiros.
Acerqueime, picado pola curiosidade, mais xa escomenzaba a verse mal, o que fixo que desistira decidindo que se mañá, inda estou aiqui, volverei.
Cuando xa me marchaba de cara a casa que tiña alugada, escoitei detrás de min, un forte ruido, que non soupe identificar ben; pareceume un ruido caracteristico dun tear, en plena faena, xusto cando a tecedeira acaba de pasar a lanzadeira, e apretaba a urdime co peine.
Non vi nada é pensei na caida dun cano dalgún castañeiro enriba do carouxo, que xa tiña a neve.
Volvin para a casa, e puxenme a escrbir esto, faceno tempo para baixar a cear. Hoxe iamos cenar todos, os donos da casa e mais eu no mesón da aldea.
Xa son as nove, e estamos entrando no mesón-cantina, donde nos tiñan preparado un caldiño de berzas é un lomo de porco montés asado con unha guarnición de puré de castañas. Todo aquelo acompañado por un estupendo viño tinto das uvas criadas nas ladeiras do Bolo, a beira dunha estufa cargada de torgos, estaba xa tan roxa que caseque o ferro do que estaba feita, estaba a piques fundir.
Durante a cea, estivemos solos co dono do mesón e a cociñeira que resultou ser a súa dona. A eso das dez é media, empeceron a entrar na cantina algúns veciños do lugar, acompañados das mulleres. Agora mesmo estamos sentados arredor da estufa, dezaseis persoas. Alguén dixo que nas casas da aldea só quedabar tres persoas dous irmans, home e muller é un home xa moi vello. Era o mais vello de toda a comarca, e chegou mais tarde sentandose a carón da mesa mais lonxana.
Tomando uns cafés, é uns chupitos de aguardente, recordei o ruido que escoitera no paseo vespertino, referindo ós veciños o que crera escoitar.
Cando terminei de referir todo o que xa dixen, notei algo raro na xente. Miráronse uns os outros, as mulleres ergueronse, cubriron as calugas cos mantóns, é facendo o sinal da cruz sairón da cantina, e os home detrás, so quedemos dentro os cantineiros, os meus pousadeiros e aquel home vello.
Os cantineiros dixeron que xa era tarde, que tiñan que cerrar. Os meus hospedeiros dixeron que era mellor irse, e saímos do mesón.
Acercouse a min aquel home vello, e dandome as boas noites, preguntoume se o dia seguinte podía falar conmigo. Dinxelle que sí, e quedemos en vernos a carón da casa-silveiro.
Camiño da casa rural, os donos dixeron que sobre aquela casa nadie queria falar, eles non sabian o motivo, pois so levaban alí cinco anos é misterio mais grande envolvia aquello é o señor vello co quedera para o dia seguinte. Según me dixerón era un home bastante solitario, apenas falaba coa xente, é moitos decian que si a cabeza non le rexia ben.

domingo, 20 de diciembre de 2009

DE COMO SE PERDE UNHA AFICIÓN

Na miña estadía en Barcelona, collín unha afición, que daquela era bastante popular por alí. Algún sábado pola noite, íamos a ver veladas de loita libre, e algúnha vez ó boxeo, que normalmente era no mesmo sitio: na praza de touros.
A loita libre unha vez que a coñeces, é bastante divertida, pois os loitadores son uns verdadeiros atletas, cunha destreza insuperable no seu traballo. Chaves, golpes, saltos, caidas, etc., son froito de un grande entrenamento, pois caseque todo o que fan enriba da lona, e froito de unha preparación exaustiva, para non ter, entre eles, damasiadas lesións.
Sempre habia un, que nada mais subir o ring, xa se gañaba a atipatía do publico, e o outro, facia de bo. O primeiro facia mil falcatruadas e xogarretas pouco legais, e durante un pouco tempo traia o contrincante, medio apampanado, moitas veces a piques de tirar a toalla, mais, ¡oh, maxia!, de súpeto, é apoiado polo público, o bo collía o mando da pelexa, e con un par de chaves, correctísimas, gañaba o combate, entre o delirio do persoal.
A vestimenta destes loitadores tamén tiña a súa importancia, os malos vestian de maneira estrafalaria e chamativa, é os bos de forma correcta, é bastante elegante, incluso, recordo que habia un, bastante famoso, que sempre ia enmascarado, co corpo tapado desde os pes a cabeza. De estatura mais ben pequena, delgado, e unha figura bastante xeitosa, facía que se correra a voz, de si seria ou non unha muller.
Daquela, habia uns cuantos boxeadore tamén moi populares, e algúns bastante bos, pois eran campeons de Europa, e chegueron un par deles a pelexar polo campeonato do mundo.
Era o boxeo un deporte que me gustaba bastante, pois considerabao bastante deportivo é, digamos que honesto.
Unha noite fun a unha velada na que entre outros saltarian o ring, Urtain, tamén chamado o Morrosco de Cestona, que daquela sempre gañaba por K.O, no primeiro ou segundo asalto, Pedro Carraasco que era campeón de Europa., Sanjosé, tamen campeon de Europa, e dous ou tres combates mais de recheo.
Tanto Urtain como Carrasco gañeron os seus combates por K.O, nos primeiros asaltos. Eran pelexas de trámite sen titulo en xogo.
Sin embargo na pelexa de Sanjosé, éste puña en xogo o seu titulo de campeón de Europa.
O combate era con un representante africano, totalmente desconocido. Escomenzou o combate, e o pobre negro, xa no primeiro asalto caeo a lona dúas ou tres veces. Viase que , ou ben non era bo, o non estaba ben entrenado.
No segundo asalto, nada mais empezar, o africano, volveo a caer, e tardou e levantarse, dandole tempo o árbitro a contar dez, cousa que fixo que Sanjosé gañase o combate.
No público organizaouse un balbordo de mil pares de demos, pois todos dábamos berros de ¡tongo, tongo!, que nos devolvan os cartos. A pitada durou polo menos un cuarto de hora, co persoal bastante cabreado.
Acabaou a velada, volvimos todos os nosos nieiros, e a durmir cada quen o mellor que puido.
O día seguinte, cando lein a prensa, viña en primeira páxina, que a noite anterior, un boxeaor aspirante a titulo de Europa, que pelexera con Sanjosé, non se recuperara dun K.O sufrido, tiveron que levalo o hospital donde xa ingresou cadavre.
¡Xuro que xamais volvin pisar un lugar donde houbera boxeo!, é ¡mira que me gustaba aquel genio do boxeo, americano, chamado nos seus ultimos tempos Ben Alí!, Antes Casius Clay.

viernes, 18 de diciembre de 2009

EMPEZANDO A VOAR EN BARNA.



Asentamento, xa de maneira independiente en Barcelona. Recalo nunha pensión, que en primeiro lugar escollín porque me faleron mal dela. ¡Hai moito roxo ahí, e podes ter problemas!.
Gustoume o sonido do consello, é decidin seguilo ó pé da letra, mais a “senso contrário”.
Nesta pensión a cousa era moito mais liberal. Pagabas a cama e o xexún, podias comer cando quixeras. A comida era a parte, e pagabala se a facias.
A pensión, efectivamente era un pouco “roxilla”, todo o que deixaba a época. Estábamos no ano mil novecentos sesenta é cinco.
A “Maestresa”, era una señora valenciana, culta, e acolledora. Non sei por qué razón, a min colleume un certo cariño, ó que eu correspodia. O que levaba a pensión era o seu marido, que fora capitan do exército durante a República, degradado, sometido a consello de guerra, e non fusilado, solo por casualidade. Ambolos dou superaban os cincuenta anos, é á súa cultura engandian unha hospitalidade fóra do común. Constame que a algúns dos hospedados, non le cobraban. Na pensión residiamos de forma continua arredor de doce ou trece persoas.
Alí hospedabase un inspector de policia, da mesma idade mais ou menos dos patrons. Este home, co que falei en moitas ocasións pesia a diferencia de idade, era un antifranquista convencido e recalcitrante, é mais, estaba en total desacordo co que facia a policia daquel momento, mais era un “poli” de vocación.
Naquela pensión, pasabamos todos, os domingos congregados arredor da TV. Despois de comer, sempre quedabamos ver algunha pelicula, e os programas daquela que non recordo moi ben de que ian, mais que entretiñan. Imaxinade unha mesa rodeada de sete ou oito individuos, casi todo novos, coa TV na cabeceira, é todos xogando, ou ben ó “julepe”, sete e media ou poker. Evidentemente cantidades pequenas, pois o asunto non daba para mais. Acabábase a partida, esmorecia a TV, e indefectiblemente metiamosle man a politica. O reximen imperante caseque non tiña defensores, mais, se entraba algunha persoa que non se coñecera, a conversa quedaba en suspense, pasando automáticamente a falarse de futbol. Neste eido, oasunto era mais peliagudo, pois os que non eran do Barça, eran do Español. As veces habia algún que defendia o Europa, equipo que tamén existía daquela, non sei hoxe.
Os domingos rematábamolos, nun guateque das cercanias, ou nalgunha sala de festas, tal como Piscinas e Deportes, donde, daquela, empezaban a cantar dous chavales que se facian chamar “O Duo Dinámico”.
Daquela, mais dunha vez, estiveron sentados na nosa mesa charlando, cousa que mais tarde, o ser famosos perdeuse.
Alí, en Piscinas e Deportes, había as cousa necesarias para pasalo ben, bailar, ligar, e se fose necesario, refrescarse dandose un chapuzón na piscina. As veces era necesário. Demasiado algunhas.

jueves, 17 de diciembre de 2009

BARCELONA, BONA,¡ SI LA BOLSA SONA!

Non sei se o saberedes, pero pasei dez anos da miña vida en Barcelona. Foron os primeiros anos de contacto co mundo laboral, É por decilo de mellor xeito, de contacto co mundo en xeral.
Coido que nese tempo, pasei por case todas as vicisitudes que unha persoa pode pasar. Algunhas, a maioria boas, e outras, mais das desexadas, houbera sido mellor non pasar por elas, pero, xa pasou.
Hoxe, Heitor suxeriume que contara algunha cousa da miña estadia na marabillosa ciudad catalana, da que nunca me cansarei de cantar a sú beleza, ainda que algunhas das vivencias non sexan boas, Barcelona non ten a culpa. Tal vez algúns dos seus moradores.
Cando estaba a punto de chegar a Ciudad Condal, unha vez que o tren xa antrera na provincia de Tarragona, eu ia ansioso por ver o mar. Era algo que nunca vira, e sobre o leido é escoitado sobre él, non eracapaz de definir ben dentro do meu caletre, a maneira de cómo estaria a auga e a cantidade da mesma. Eu solo conocia a auga dos rios, que sempre corre no mesmo senso, e aumenta e disminue según a climatoloxía. Pois, ¿Qué queredes que vos diga?, cando o vi por primeira vez, deixoume como se o houbera visto toda a vida. Parecia que a loxica decia que non podia ser de outra maneira.
Cheguei a Barcelona a vella estación de Francia. Aquela estación tampouco me causou impresión ningunha. Xa coñecia a de Zamora e a estación do Norte en Madrid
A primeira noite hospedeime nunha casa particular da zona norte da praza de Urquinaona, casa na que dormin tres noites mentras atopei pensión.
Atopei unha pensión, con un colega de choio, na casa dos pais de outra moza, do choio.
Naquel traballo pagabanme duas mil cincocentas pesetas o mes, e a pensión era de tres mil. ¡Empezábamos ben, nada mais empezar a traballar, xa tiña un deficit de cincocentas pesetas cada mes!
Con aquela maneira de meter cartos fora do peto, pronto acabria comprando un vale para a cadea se a cousa non melloraba.
Despous de mil quinientas pelas de deficit, veu o equilibrio, o empresario decidiu subir o sueldo, cando xa tiña outro traballo. Daquela xa habia equilibrio, xa podia empezar a pensar en mercar un tranvia, eso sí sin railes nin trole.
Empecei a coñecer Barcelona, pasaban os dias, e eu non saia do meu asombro con cada nova cousa que descubria.
O dia que, de casualidade, cain na praza de Cataluña, creo que estiven catro ou cinco horas dando voltas nela e o seu arredor. Aquel día descubrin por primeira vez na miña vida, a primeira maravilla gastronómica : O pan con tumaca amb pernil. Non o fan igual en ningún lugar fóra de Barcelona.
Traballaba na rua Paris, entre Aribau e Muntaner, e vivia pola zona de Guinardó. Ia e viña todolos dias andando, algo mais de unha hora en cada percorrido, que nunca era polo mesmo sitio. ¡HABIA MOITO QUE COÑECER!

miércoles, 16 de diciembre de 2009

NON CONFUNDIR AS VERBAS

Teño varios veciños que, tempo atrás estiveron por Sudamérica, donde conseguiron gañarse a vida, aforrar algo é mercar piso por acá, é de cando en vez escoitole parte das súas aventuras, algunhas das cuales non teñen desperdicio.
Nunca tomei notas, nin nada que se le pareza, polo tanto teño que fiarme da memoria a que espero que non me falle moito.
Falando, nunha ocasión, con un paisano que vivia e México, contoume, ou polo menos intentouno, a súa visión sobre aquel fermoso país e as súas xentes. Despois de escoitalo cheguei a conclusión de que él non tiña moi boa opinión, nin de uns nin do outro.
O meu interlocutor estaba acompañado da sua dona, que departiu con nosco durante a hora da comida. Eran relixios a ultranza, católicos de pro e o parecer de misa diaria, con comunión incluida. Esto no era obice para que non falaran moi ben dos indixenas, e dos traballadores “pouco responsables”(sic). O parecer solo querian o salario e traballar pouco. Así no se iba a ningures.
Eles tiñan traballadores, que podian gañar mais, cousa que no facian por desidia é pereza, aparte de que non se podian fiar deles. Solo tiñan un encargado digno de confianza, que “el pobrecito”, non tiña tempo para nada. El controlaba os tres negocios que tiñan.
Tiñan que ter moito coidado co resto do persoal, pois eran amigos de roubar, e tiñan que controlalos moito, cousa que tamén facia o seu encargado. A señora non tiña mais que boas palabras para o encargado, algo que me chamou a atención, porque demostraba un gran corazón e un gran aprecio por un traballador fiel, que o parecer ia todolos dias a rendir contas o seu chalé.
Aquela magnífica familia tiña un fillo, mais éste residia en España, concretamente en Madrid, donde traballaba de médico. O parecer non lle gostaba nada vivir en México.
Eu, un pouco intrigado por todo o escoitado, casi o final da comida, pregunteille que, qué tipo de empresa tiñan, o que me contesteron que tiñan en México D.F., tres casa de muebles.
Un, que é de pueblo, e moitas veces non entende ben as cousas, quedou a maquinar, nos desvelos do encargado en defender o negocio daquela familia, e non entendia moi ben como podia ser que o personal roubera nunha tenda de muebes. Hasta que falei con un amigo daquela familia que era moito mais directo queles, pois cando le preguntei como podia ser aquello díxome textualmente: Olvidate dos muebles, eles o que teñen en México son dous ou tres “meubles”. O que eu inquirin, ¿Cómo os dos franceses?. Exacto respondeu o amigo da familia, que polo visto non era tan fiel como o encargado.
A dignidade on está no que se fai, senon no que se dí.

lunes, 14 de diciembre de 2009

¿ALEA JACTA EST?


Houbo un tempo, alá pola zona de Val dos Marcos, no que, despois de un día de caza quedaba leria para contar e mesmo darle o toque persoal de cara a fachendear cos lances da caza. Que si a perdiz ia como un obús, que si o coello non se via, so o movemento do monte, que si os cans cazaban ben que si cazaban mal, en fin, habia leria entre os amantes da venatoria, que facia que un xarrote de viño bebido arredor da lareira fose mais saboroso, é que cara o fin, os coellos fosen lebres, as lebres corzas, e nas tobeiras estiveran agochados os pombos é as perdices (Siverio, dixit).
Fixen todo ese preámbulo, solo para decir que este fin de semana teimei de novo coa caza, e coido que solo podo relatar unha viaxe de Vigo a Brumoso, é viceversa.
Saida de Vigo arredor da unha do sábado, ir a comer ó Don Pepe no Pereiro (esto xa se está a converter nun hábito), chegar a Sancibrao arredor das cinco, co tempo xusto para coller a escopeta e os cans e su subir hata Os Colmeares, pasear polo que algún dia foron leiras de centeo, é o volver para a casa xa ceseque as oscuras, zorregarlle un tiro a un paspallás, mais por intuicion que por visión, e quedar coa dúbida de se esta ave africana, se suicidou ou non. Atopouna a Canaria, mais negouse a traela. Todo vaia por que foi a maneira de que a Lúa puidera morder caza, non de forma demasiado etusiasta, todo hai que decilo.
Domingo pola maña, saimos mei irmán e mais eu, e o único que fixemos foi patear monte. Cadavais, a Xan Macia, cima da caboca das Colmeas, as Rozadas, os Colmeares, Cruz de Pedra e as Carbuizas, donde comímos a merenda, sen mais nada que contar, volta para a casa, enseñandole a meu irmán a Fraga Balastreira; a Estante, Cabeza das Fontes e de novo a Xan Macia, donde cuando menos o esperabamos, é a medio kilómetro de donde estabamos arrancou unha lebre, que marchou a cachondearse de nos seguramente as Latas.
Eso foi todo o dunha xornada de caza, mellor dito de un intento.
Esto cada vez está peor, e os presaxios cada vez o son menos, estanse a converter en certezas: A CAZA ENTRE AS PORTELAS, SE NINGUÉN LE PON REMEDIO, ACABOU.
Eu teño un oitenta por cento de posibilidades de colgar os hábitos cinégeticos. Xuntase todo, a escasez de perdices é o esceso de anos é peso.
Manterei informado a URBI ET ORBI

martes, 8 de diciembre de 2009

FÍXOA ÉL, É CASE O MATA



Tiña unha escopeta do dezaseis, dun solo cano de perrillo as vistas. As caxas xa las botera él, feitas dun cacho de raiz de nogueira.
Estaba orgulloso da espingarda, sobre todo da culata, pois fixera-a él. Era a primeira que facia é quedoule bordada.
Tivera que reparar tamén a maquinaria da percusión, que tamén estaba escarallada. En realidade, cando atopou o cano da espingarda, non maxinou que a poderia arreglar.
Foi cando le axustera a casa a aquela muller viuva, para louxala de novo e poñerle tamén un novo piso, pois o que tiña podia deixar a súa propietaria espatarrada no medio da corte dos porcos.
Debaixo do piso, de vellas tablas de castañeiro, o lado dun pontón, estaba a escopeta nunha caixa xa medio apodrecida xunto coa culata, que tamén apodrecera.Cando a atopou non lle deu demasida importancia, díxolo a dona, a cual sen pensalo mais dixolle que se quedara co achádego. Guardouno todo nunha saca vella, procurando non perder ningun daqueles ferriños que se ian soltado da madeira..
Pasado un tempo atopou un cacho de madeira de nogueira, concretamente, un raigoto o sufientemente grande para unhas caixas ou culatas como tamén se chaman. Inda le sobrou un cacho para o guardamontes.
Quedou contento de arreglar aquela vella escopeta, que entre outras cousas, parecia que tiña o canon bastante especial; era de aceiro “martelado”, é o parecer fora feita en Belxica, que era o único que se descifraba no mesmo canon.
Experimentouna unha mañá de finais de primaveira, a usma, pola banda do Carballal, apandando un par de gazapos, e comprobando que o traballo fora bó a pesar de ser a primeira culata que facía.
Era arredor do ano mil novecentos trinta, cando o Pepe do ti Antoño, se fixera prácticamente a súa espingarda.
Nunha ocasión foi ó monte e levou consigo o seu “ferriño” de facer fogo. Mentras facia un traballo, que agora non ven ó caso, e para evitar que se vira, escondeu a escopeta no medio de unha urz “readega”.
Cando acabou a tarefa foi a coller a escopeta coa idea de cazar algún coello camiño de casa. Chegouse o escondedallo e de maneira bastante irreflexiva, colleu a arma pola punta do canón e tirou dela para sacala da urz.
¡Zas!, sonou un disparo e o Pepe sentiu como se un ferro ó roxo vivo, le percorrera desde a man hasta o códabo, todo pola parte interna do brazo esquerdo. Se o cano estivera un centímetro mais inclinado hacia o seu corpo, este que agora escrebe non o faría, pois a chumbada houbérasele incrustado no corazón. Como xa adivinarías o actor era meu pai.
Inda recordo, cuando era eu un cativo con cinco ou sei anos, que as veces aflorabanle na pel do brazo algún que outro chumbo, que ó facia sair como se espachurrera un “grano”.
O parecer a desfeita cureronla ás súas tías, que inda vivian, é púxeronle unha cataplasma de hervas das que daquela decian que curaban as feridas. Menos mal que apareceu por alí un médico que le mirou o desgarro, e preguntou que era aquelo que le puxeran enriba, ó que as mulleres responderon que era unha cataplasma de ceruda, mendrasta, e outras, ó que o galeno respostou: “ arriba con ello, todo eso es una marranada y una porqueria” e pondo maus a obra arrancou todo facendole ver as estrelas ó Pepe, que supuxo que coa cataplasma tamén debeu de marchar algún cacho de carne.
¡ A quén se le ocurre coller unha escopeta cargada, polo canon!

lunes, 7 de diciembre de 2009

VAL DOS MARCOS: ¿DESAPARECERON OS VELDROS?


O MECHÓN BRANCO, NO VELDRO NEGRO.

Fai tempo que levo maquinando, na maneira que tiñan as nosas avoas de fabricarnos os chaquetos, os carpíns ou miñotos, as chaquetas de lá, igual que as rebecas das mozas, pasando polos refaixos, mantóns, tapabocas e demais prendas de abrigo que se producian en Val dos Marcos, sen que fixera falla importar nada. Absolutamente todo era endémico, é tiña un proceso que vou tentar describir. (Admitense suxerencias é correcións).
Vou facelo como un relato, dándole vida a lá. ¡Empecemos!:

Naquela primaveira, naceu unha cordeiriña. A cousa non teria trascendencia, se non fose porque non tiña a lá igual que o resto dos seus conxéneres, é porque tamén le viña ben este relato.
Os que non sepan que é unha cordeiriña, diremos, para os puritas galegos, que e un año, claro que se fose femenino seria ¿unha aña?.E para os castelanfalantes seria corderita.
O veldro, se a memoria non me falla, é o que en castelan se chama “un vellon de oveja”, ou sexa, toda a lá dunha ovella.
A nosa cordeiriña tiña casi toda a lá negra, menos un mechón no mesmo medio do lombo que era branco. Era do tamaño de unha folla de berza, é tamén da mesma feitura.
O mechón paseou a lombos da cordeiriña todolos montes de Val dos Marcos, comeu més cando a portadora en noviña, comeu abelotas, castañas, e brotes das urces, xestas carqueixas e demais cousas comestibles que teñen aqueles montes, é a súa propietaria fachendeou todo o que quixo co mesmo.
Chegou o mes de san xoan e o pastor empezou a tosquear o magote. Iba collendo unha a unha as ovellas, e cunhas tiseiras especiais de tosquear, empezaba a cortar a lá hasta deixar o rixelo espidiño. Nunha destas tocoulle, a nosa cordeiriña, que xa era ovella, deixar nas maus do tosqueador o seu veldro diferenciado co mechón branco.
Buscando información fiable (pouca atopei), deime de bruces cun refran castelan que dí: “hay tres día en el año que relucen más que el sol; Jueves Santo, Corpus Cristi y el día de la Ascensión” mais parece que polo noroeste foi cambiado por este: “ hai tres dia no ano que relucen mais que o sol:O dia da matanza, o dia de tosquear, é o dia do Señor”. Por algo será, digo eu.
Chegou o mes de setembro, e entonces o noso mechón agarrado no veldro, foi levado o Tuela, donde foi metido na auga onde foi lavado e apaleado hasta quedar completamente limpo.
Unha vez seco xa cando o inverno escomenzaba a facer mais longas as noites, é facia que a xente se arrimera mais a lareira, onde por certo, se facian as torradas de pancenteo nas brasas, que despois se gorentaban cuns groliños de aguardente, entonces tamen se empezaba a escarrapizar a lá, que consistía en ir separando con xeito e paciencia os peliños da lá uns dos outros para deixalos limpos de calquer corpo estraño, pois para os procesos seguintes, debería estar limpiña. Normalmente este traballo facian-no as mulleres mais vellas da casa. Era un traballo de moita paciencia. Unha vez chegado a este punto, se a lá era para meter no colchón ou nas almofadas, xa non necesitaba mais que un vareo, que era atizarle cun pau para ahuecala.
Se a lá era para manufacturar cousas, o seguinte traballo era cardala, traballo que tamén facian as avoas, usando unhas cardas. Estas era duas tablas rectángulares con agarradeiros cada unha, é que pola parte interna tiñan unhas púas de ferro de uns dous ou tres centímetro de largo, distribuidas pola superficie de cada carda. Eran algo así como eses colchois dos faquires, pero en pequeno. Cada carda tería aproximadamente entre trinta e tritecinco centimetros de longas por quince ou vinte de ancho.
Para cardar, metian unha pouca de lá no medio das dúas cardas en pasaban é repasaban unha e outra vez unha contra a outra hasta que a lá quedaba “peinada”.
Despois viña o traballo de fiar a lá, que se facia con roca é fuso, e aporveitando as longas noites de inverno facianse os fiadeiros, que servian para algo mais que para fiar.
A roca era un pau que nunha das puntas tiña una abultación, esto dependia de quen fixera a mesma, habias verdadeiramente artisticas, e outras mais sixeliñas. O obxetivo desta abultación era para poder suxetar as manelas que se ian a fiar. (Creo que se chamaban así, mais non teño a total seguranza). A manela era a cantidade de lá que se ia a fiar, atábase á roca, e despois a fiadeira ia alargandoa a pellizcos, e coa axuda do fuso torcendoa, facendo o fio mais ou menos fino, dependendo do uso que despois se le quixera dar. Unha vcez que o fuso estaba cheo, sacabase o fio para un “novelo”. Tantas veces como fose necesario.
Co a lá fiada as mulleres facián calcetins, e medias para elas.Esto era un verdadeiro arte pois facianse de un so corpo, e decir que non levaban costuras. Os calcetins e medias facianse con cuatro agullas, é habia tamen verdadeiras obras de arte.
Os refaixos, as rebecas e chaquetos, facianse con dúas agullas grandes a tamén a “ganchillo”.
En tempos mais antergos, tamen se levaba a lá os batáns, donde se facian as mantas, capotes, saias e outras prendas mais “fortes”.
Por certo en Val dos Marcos, ainda quedan os restos dun batan, no fondo do prado do ti Isaac, en Belois. Escoiteile a os mais vellos que inda acordaban o mesmo traballado.
O mechón branco, acabaou tinxido de roxo nos carpins de unha menina.

sábado, 5 de diciembre de 2009

¡HELLO, MASÉ!


¡Caray, creo que, como siempre, me he enterado tarde de la noticia. Seguro que es una nocia importante para la protagonista, que tardará en olvidar.
¡Mi amiga Masé, ya está preparada para el mundo del curro!
Ha presentado el proyecto final y, ¡Ya está!

Agora quero dende eiqui darlle unha forte aperta, desexarle o mellor, é pedirlle unha cousa: ¡Non cambies nunca como persoa!
Biquiños e noraboa.
Teu tiu está moi ledo, é tua tia tamén!

lunes, 30 de noviembre de 2009

DECLIVE DA CAZA MENOR EN VAL DOS MARCOS



¿Solo en Val dos Marcos.? Teño as miñas dúbidas . Tanto incendio, tanta contaminación e tanta pista polos nosos montes, xunto coa desaparición da gandeiria é a agricultura do centeo, incluso co abandono dos prados, non podía traer nada bo. Coido que a paulatina desaparición da caza menor, so é o preludio de cousas peores na zona.
Hai unha crecente proliferación de porcos monteses, que este ano estarán na súa “fresca ribeira”, pois quederon castañas a reo, e os carballos deron unha gran produción de abelotas, que faran que neste inverno non pasen fame.
Xa fai un tempo, lin nun libro do meu admirado Don Miguel Delibes, que a disminución da caza menor era inversamente proporcional ó aumento da poboación dos porcos do monte. O parecer, este omnívoro, que ten un unha capacidade olfativa superlativa, debece polos ovos de perdiz e por buscar lacalleiras, coa idea de zamparse as crias de “lepra”.
Para ilusrar o que antecede, comtarei a miña última estancia en Sancibrao, tentando cazar algo. Foi este fin de semana pasado.
Xa, climatolóxicamente falando, o asunto non pintaba nada ben. Saímos de Vigo o sábado arredor da unha pensando que ó mellor escampaba no domingo é podia ir ó monte.
Fumos a comer ó Pereiro ó Don Pepe, lugar no que se come estupendamente e sempre a un prezo moi, pero que moi razoable. Cando cheguémos, o baixar do coche tivemos que abrigarnos pois viña frio misturado con un chisco de vento, que encurriachaba as orellas.
Eu tiña a esperanza (por certo, tia Esperanza, esta vostede moi guapa na foto que gañou o concurso en Hermisende), tiña a esperanza, decia, de sair as Cegudas pola tarde a ver si saúdaba á rabona. Cando saímos de comer chovia e practcamente non parou en toda a tarde.
O domingo pola mañá, o asomar o fuciño pola fiestra, parecia que o dia estaría bon, ainda que o Monte Muga, tiña unha gorra de neve no alto.
Deixei de estar en xúas despois de comer un cacho de “Hornazo”, e un bon café recien feito, coa idea de ir para todo o diá, cousa da que desistín o ver que o Monte Muga estábase a vestir unha capa gris que o cubria todo.
Decidín sair, e volver a comer á casa. Pertrechado cos aparellos de cazador, coa Laurona o lombo, subín hasta a casa da miña prima Noemí, par chamar a Canaria, que sería a miña auxiliar. Apuntouse unha cadeliña nova, unha Podenca portuguesa, que apunta unhas maneiras excelentes, seguro que nos dará boas satisfacións na caza do coello, se non desaparecen todos.
O chegar ó cimo do Camiño Novo, tiven que meterme na troba dun castañeiro, pois veu unha nevarada que durou un pouco mais de media hora. Tentado a dar a volta, aguantei estoicamente, hasta que deixou de nevar, é pensei que ó mellor levantaba a lebre no Bedulo.
Rondei as Teixugueiras, o Bedulo é a caboca das Cegudas, e salvo mollerme hasta os xeonllos, non haubia nada que mereza a pena relatar. Cando me acercaba a Touza do Pepe da Cancela, cerca do Poulo do Mexacan, arrancou unha perdiz, ela soliña e sen nadie que a obliguera, e liscou hacia o Lombeiron.
A todo esto, volvía a estar rodeado de niebla e a chuvia escomenzou outra vez, chuvia mezclada con neve, e cun vento do norte que facia que os atributos masculinos se esconderan nas costas, menos mal que non necesitémos mexar.
En todo o traxecto non paraba de ver os lugares donde os porcos foceran, que mesmamente parcía que querian arar o monte.
Arrecioú a auganeve, e non tiven mais remedio que liscar para a casa, eso sí, mollado da cintura para abaixo.
Cundo pasaba cerca do Prado do ti Constantino de Cadavais, da zona do Bedulo lisqueron sete ou oito corzas, camiño das Cegudas, é supoño que irian ó Lombeirón.
Como decia un personaxe de dibuxos animados:
¡ESO, ESO ES TODO, AMIGOS!

miércoles, 25 de noviembre de 2009

HISTORIAS DE SANABRIA, ¿OU XEABRA?


Era polos anos sesenta, do fin do milenio pasado. Transcurriran xa seis anos da rotura da presa de Vega de Tera, a que cuando rompeu arrastrou a Ribadelago ó fondo do lago..
Unha tarde de primeiros de San Xoan, un meu primo e amigo, Euloxio, que e fillo dun curmán de meu pai, subimos, ambolos dous, desde Puebla a Ribadelago.
Despous de percorrer a aldeiña asolagada, sentémonos a parolar cun home xa maior, que estaba ó sol nunha fraga, na misma beiriña do lago.
Desde o lugar no que estabamos, víase a poucos metros da bórda, unha pequena “isliña”, que na época na que estábamos, estaba toda verde, o parecer cuberta de silvas.
Según nos contou o noso interlocutor, aquela pequena illa chmábase La Isla de las Moras. Entón pregunteille se por alí habia algunha lenda de mouros, e él respondeu que, seguramente, mais que ó nome a illa non le viña por eso, senón por aquelas silveiras que había nela nas que se daban moitas moras é moi saborosas.
O notar a miña desilusión, por que non viñera ó nome das illas da verba mouros, díxonos que aquela illa tiña unha lenda, mais bonita que as dos mouros, e mais recente. Ante a nosa insistencia en que nos contara a lenda, acedeu a elo ;mais tiña que ser na aldea de San Martín, diante de un xarrote de viño é algo que gorentar.
Para subir a San Martín fixémolo pola “Senda de los Monjes”. A que él coñecía ben na comarca.
Despois de hora é media de camiño pola “Senda”, pasando entre xardons, acivros, amieiros é algunha que outra carpaza, cheguemos ó pobo. Entremos na taberna que o noso anfitrión dixo, é, nunha mesa longa na que, pola banda da parede, habia un banco corrido é pola parte dianteira unha escaneta; apropiémonos da cabeceira da mesma, xusto na esquina, desde a que se via perfectamente a entrada do que antes fora unha venta.
Unha vez sentados, pedimos un cuartillo deviño por barba, que nos chegou acompañado por uns estupendos “habones con oreja”, que inda fumegaban dentro das cazolas de barro.
Despous dos primeiros tragos, aquel home de longas barbas brancas é pelo da mesma guisa, escomenzou a relatarnos a súa história.

A esta comarca que ahora se llama Sanabria, le viene el nombre desde muy antiguo. Aunque al principio se llamó Xeabra, atendiendo a la configuración de su suelo. Si os fijais, la tierra aquí, si se caba en ella, es sábrego, lo que en portugués todavia se llama xabre. De esto podeis deducir el nombre, si no sois demasiado torpes.
Durante toda la vida, esta tierra, ha sido tierra de nadie, precisamente por ser un lugar de tránsito y cruce de caminos entre la meseta y la montaña.
Aquí al lado, existen los restos de un castro prerromano, no está fijada la fecha en que fue deshabitado, porque no ha habido prospecciones en el mismo, pero yo os aseguro, que es de la transición final del megalítico.
Aunque no os lo creais, existe una comunicación subterránea, entre este castro y aquella pequeña islita que llamó vuestra atención. No hay ningún secreto en ello, teniendo en cuenta que cuando fue construido el castro el lago era mucho más pequeño, por no decir que no existía. La extensión actual del lago fue posterior, lo que llevó a inundar el pasadizo entre el castro y lo que era un montículo. El pasadizo entre el castro y lo que es ahora el monasterio se perdió, y justo, donde se construyó el monasterio tadavia se conservaba la entrada del túnel hacia el montículo.
Por cierto el monasterio está asentado sobre lo que habia sido un lugar de culto solar, en el que más tarde la iglesia romana asentó sus reales para domeñar la zona, con látigos é hisópos, pero esto es de otra história.
Lo que es ahora la isla, era tambien una pequeña atalaya que dominaba el valle que mas tarde cubrió el deshielo.
Desde el alagamiento de la zona, la comunicación subterránea siguió intacta, tamto que la comunicación entre el monasterio y la isla sigue todavia, aunque ya no hay casi nadie que lo conozca.
Aquellas piedra que veis, que cubren la isla, son los restos de dos construcciones, una sobre otra, que los feudales de la zona construyeron para ocultar sus tropelias, después de sus cacerias por las sierras circundantes.
La “Casica”, que así era como conocian los vecinos de Ribadelago, las ruinas que ahora son de la islita, fue construida sobre las ruinas antiguas por el conde de Pimentel, cuando era el dueño absoluto de la zona con derecho de pernada, beneficio que le debia al rey correspondiente, que es mejor que quede en el anónimato, por haberle ayudado en sus escaramuzas con los reyes vecinos, reclutando xabreses a la fuerza y llevandose él las prebendas.
(Triste história, la de A Xeabra, Sanabria, que po estar siempre en terreno de nadie, llegó a pertenecer al reino de León, al de Galicia, y al de Portugal a traves de los duques de Braganza).
En sus correrias por la zona, a la caza del Oso, la Pita do Monte, los corzos y demás, el conde de Benavente, el de Alcañíces y el Marqués de Santa Cruz, tenian la Casica como refugio y escondrijo para sus derechos obligados de pernada.
No sé si fue por esto último, pero el caso es que los monjes de San Martín de Castañeda, que a la sazón ya tenian la concesión, tambien de un rey, de su posesión allí, entraron en conflicto, con los notables , y hubo pleito entre ambos.

Aiqui, o noso informador-historiador, deixou de falar, é emplazounos, para unha proxima conversa, a que puxo unha condición: tiña que ser nas ruinas de Parada en Requeixo, é había que levar uns botelos, patatas, viño, pan e as viandas que quixéramos, que serian feitas nos resto da anterga aldea, onde continuaria a conversa.
Ergueuse, embozouse no pasamontañas, é literalmente desaparezeu, dicindonos cuando deberiamos estar en Parada se queríamos saber o resto.

miércoles, 18 de noviembre de 2009

¡ DEJENLES VIVIR!


Hoy, intentaré escribir en el idioma Castellano, el que según el primer libro que yo he podido leer en la casa del pueblo de Val dos Marcos que fué mi primera escuela, decía que, en España había cuatro idiomas a saber: Castellano, Catalán, Gallego y Vascuence. Las otras variantes las denominaba formas dialectales.
El motivo de escribir hoy en el idioma oficial de esta bendita nación, es, ni mas ni menos, por si esto lo lee alguna eminencia política actual, que por lo leído, no se diferencia en nada de aquella de la que hablaba mí admirado amigo Francisco de Quevedo y Villegas.
No quiero que nadie use traductores. Lo siento por mis lectores de habla anglosajona, china y sánscrita.
Resulta que estos días, en una vieja colonia francesa,británica e italiana, que después de saqueada, la han dejado al pairo político y económico, con el agravante de que al parecer todo barco de pesca, tiene derecho de pernada sobre sus aguas, y puede esquilmar sus costas a cambio de nada.
Tengo un amigo que trabaja para la comunidad económica europea (no me da la gana de escribir con mayúsculas, hasta que no se las ganen), y está destinado en Afrecha, y que conoce a fondo los países subdesarrollados de allí, y sobre todo Somália.
Está estos días de vacaciones en Vigo, y he tenido la oportunidad de comentar con él el asunto del secuestro del Alakrana, y lo que me dijo aunque yo lo sospechaba, no dejó de sorprenderme desagradablemente.
La explicación gráfica que me dió fué la siguiente: ¿Que pasaría, si una flota de barcos se dedicara a pescar en las rías gallegas, se llevasen el producto, y nosotros tuviésemos problemas de subsistencia?
Otra de las cosas que me contó, fué la del pabellón del barco secuestrado. Parece que no llevaba bandera española, sinó la de una comunidad española: la Ikurriña.
Después de escuchar a algún familiar de los secuestrados, con todos mis respetos para su dolor, que le exigía al gobierno no sé muy bien qué y decir que si le pasaba algo a su familiar, responsabilizaría al mismo del desastre.
Acabó bien la cosa, sobre todo porque no hubo victimas, pero ya empezó el cirio montado por la derecha de este país, que sigue empeñada en confundir sus deseos y ansias con el país, y tratándonos a todos como imbéciles. A lo peor tienen razón y todos somos estúpidos, pués visto lo visto, la mitad de este país, a pesar de la que les está cayendo, siguen confiando en ellos.
La izquierda nacional tiene varios problemas: 1.- Está dividida. 2.- No tiene medios de comunicación afines. 3.- La iglesia sigue pensando que tienen cuernos y rabo. 4:- No son capaces de ser ellos mismos, tiene demasiado miedo a las urnas.
En fin para no cansar mucho: ESTOY HASTA EL MOÑO. Me gustaría usar aquel dicho anarquista que decía: QUE PAREN EL MUNDO, QUE ME QUIERO BAJAR.

lunes, 16 de noviembre de 2009

MELÓ, XAMON E SAL



Era arredor dos anos cincuenta do século pasado.
Non o recordo nítidamente, debido a miña pouca idade daquela, polo tanto pido disculpas de antemao, por si alguén o coñece mellor, pídole que me corrixa.
Era unha época na que inda habia xogo de paus, naquela encrucillada de camiños que tamén se chamaba Xogo dos Paus, que desgraciadamente foi modificado, e coido que a peor.
Daquela, vivía, o lado da casa do “ti” Salvador e da tia Josefa, unha muller chamada Manuela, que cando eu a coñecin estaba casada cun home de Castromil, que tiña o alcume de “O Pelandrón”.
Esta muller tiña tres fillos, un home e dúas mulleres. O home era o mais vello, e era coñecido como o Pepe da Manuela, a segunda filla chamábase Sara e a terceira Cándida, que o parecer era media irmá miña. Están todos na Arxentina, e deséxoles ó mellor.
O Pepe da Manuela, era un exponente de Val dos Marcos, dunha picaresca peculiar, e as veces creo que un pouco necesitada.
Tiñan as “tias bichas”,unha plantación de melois, nunha cortiña da Porteliña, e cando xa empezaban a servir para comer, él adoitaba ir a collelos. Unha veces para comer e outras so co ánimo de “esgarabellar”.
Parece que foi avisado de que non fixera tal, mais él estaba nunha idade na que non se fai caso a case nada que non sexa o propio “caletre”, que as veces so serve para portar pucha.
Xa cansado da rapiña e dos avisos, o Modesto, que daquela debia ter vintepoucos anos, argallou a maneira de quitarle a teima.
Tiña, o meu veciño, unha espingarda de un caño,do calibre dezaseis, e decidiu, por un pouco tempo converterse nun vaqueiro do oeste vengador de desagravios. Non se pode comparar co Cabaleiro da Triste Figura, pois as armas non era concordes.
Daquela tamén se adoitaba, entre os cazadores, cargar os propios cartuchos, polo que todo aquel que tiña unha espingarda, tiña os trebellos necesarios para preparar a súa propia intendencia de munición.
Colleo un cartucho, meteulle un “pistón”, un cuarto de carga de pólvora da que se mercaba na Muimenta, e cambiou o chumbo por unhas areas de sal gorda, daquela que se usaba para salgar os xamóns.
Nunha noite de lúa chea, na que o Pepe da Manuela, tiña pensado ir a afanar uns melóns, o amigo Modesto apostouse coa espingarda e o seu cartucho de sal perto do melonar.
Apareceu o amigo dos melons alleos, e o Modesto esperou, con paciencia de santo, a que a distancia fora a adecuada, e que o afanador le enseñera as pousadeiras. Apun-
tou as nádegas do inquilino, e ......... fixo fogo.
Escoitouse un tiro, non demasiado forte, mais laio ningún, cada un dos actores deste relato liscou da Porteliña por camiños contrários, e nada mais se soupo hasta os días seguintes.
Foran poucos, os graus de sal, mais os poucos que traspaseran os pantalois, incrustéranse debaixa da pel, alí derreteron, é inda que a sal sea boa para curar os xamóns, se estes ainda estan presos arredor do cú dun cristián, doen, doen, é doen, xusto hasta que al sal sea absorbida definitivamente.
Tanto o Pepe como o Modesto, leveronse sempre moi ben.
¡So eran bromas!

martes, 10 de noviembre de 2009

CUANDO O HUMOR É O MAIS IMPORTANTE

De sempre, os cazadores temos fama de aldrabois é esaxerados.
Coido que é unha fama bastante ben merecida, pous a todos nos gusta facer ver que somos os mellores, que temos os mellores cans, as mellores espingardas e a mellor puntería.
Eu coñecin a un cazador, que tiña unha escopeta que facía que os chumbos le aticeran a un gazapo cando xa estaba detrás de unha fraga. E decir, que aqueles cañóns facian que a munición fixera un rouso, ainda que o lepórido virera pra tras dunha pedra.
Non sei, queridos e desocupados lectores, (Supoño que parte do mundo e do estranxeiro, estará pendente das miñas verbas) se sabedes o que é un “bigote” en térmos cinexéticos. Tentarei definilo:
Cando un cazador le estruma chumbo quente a unha peza de caza e non le atina, e a renglón seguido, outro cazador le dispara a mesma peza e a mata, dise que éste último le puxo un “bigote” o primeiro.
O asunto non tería importancia, se non fora polo cachondeo e bulra do que acertou, e dos demais cazadores presentes, é mais os que logo no café o escoiten.
Nunha ocasión, alá en Val dos Marcos, nunha cazata daquelas que agora serian imposibles, ian de caza varios cazadores. Creo que entre eles estaban o Céfiro, o Manolo e os dous principales actores: O Alipio e o Luis Alvarez de Eulate, mais coñecido como o Luis da Nélida.
Estaban arredor de unha matagueira de uces, donde os cans facian esforzos por botar fora un coello.
Chegou un momento que o lepórido, acosado polos podencos, botouse fora, xusto por donde estaban o Alipio que le zorregou dous tiros e marrou os dous, a continuación foi o cazador que tiña o lado e matouno do primeiro disparo. Non recordo ben quen foi o segundo, e para non ser inxusto con ninguén non o nombro, cando vexa o Céfiro preguntareille.
O recochineo do resto foi de “ordago” a grande. O Alipio puxeranle un “bigote”.
Seguiu a cazata, comeron a merenda, beberon os tragos reglamentários daquel viño feito con uvas de Vilares e das parreiras darredor das casas, e cazando tan contentos, xa en dirección a casa.
Cando chegueron a un pequeno descampado, arrancoulle unha lebre a un dos cazadores, que, pondo a escopeta a cara mandoulle dous tiros, e a rabona marchou toda contenta, a criar.
E costume dos cazadores, sobre todo do que falla o tiro, o de ir a mirar no lugar donde le tirou ó bicho para ver se saca algo en limpo que disculpe o fallo.
O cazador que disparou, mirou na zona, e berrando, para que ninguén dubidera, dixo:
¡ deixou pelos!
¡Si!, contestou o Luis, son os pelos do bigote do Alipio.
O esmendrelle foi fenomenal.

domingo, 8 de noviembre de 2009

¿ULA ALMA?



Cando a morte ronda, as andainas arredor dela son moi tristes, e se enriba le tes que explicar a un rapaciño o sentido da mesma, o asunto non so é triste senon tamen aparte de lamentable, tamen moi doloroso.
Nunha ocasión, co gallo da morte de un ser querido, tiven que dar esa explicación a un cativo, que era afillado do finado, e para mais señas debo decir que era o meu fillo.
Vai pouco tempo, buscando, mellor dito deixando que o disco duro do cerebro traiga á memória o que queira, acordeime dun conto que le escoitei á miña avoa Martina, que ela asimesmo le escoitara a familia de Bragança coa que estaba na súa época de aprendiz de alfaiate. No idioma de Val dos Marcos dise xastre.
O CONTO.:
Chega un menino todo compunxido a casa onde etá a súa mai, atizando o lume da lareira facendo que o pucheiro do caldo, e a caldeira da comida dos porcos, non deixe de cocer.
O menino todo triste e desolado díle a mai:
- Mama, acabo de ver como levaban o cemiterio a ese menino que morreu. Ia nunha caixiña branca, meteron-no nunha cova na terra, e a súa mai o seu pai e as irmás non paraban de chorar.Choraban tanto que eu tamén tiña moita pena. ¡Mamá!, ¿Choraban todos porque o neno era mau?
- Non, non era mau- respondeu a mai- mentras seus pais e irmás choraban, a alma do menino xa estaba, no ceo.
- ¿A alma?. Mamá non sei o que é eso. Non entendo.
- Mira; acabas de decirme que ti tiveste moita pena cando o viste enterrar, e chorar os seus parentes.
- Si é certo, tiven pena e dor, sobre todo o ver chorar as rapaciñas.
- A ver, ¿ que parte do teu corpo era o que tiña pena ou dor? ¿Eran as pernas, as orellas, ou os brazos?
- Non, mamá.
- Entonces, ¿era a cabeza ou a barriga?
- ¡Non mamá, era unha dor, así como dentro de min, que me deixaba tristura por todolos lados!
- Esa cousa dentro de tí, é a túa alma, que se pon triste pola morte de un amigo, que te dice que, cando fais unha cousa mal, que non debias facela, ou que cando fais unha boa cousa te pon ledo. E algo que non podes topar, nin ver, mais que sí podes sentir.

viernes, 6 de noviembre de 2009

NON SOMOS TAN INUTILES COMO NOS QUEREN FACER



Nunca vin un home tan abraiado como o amigo Silverio, diante de unha leira chea de mes e que despois deu unha boa carrada de palla, e, como consecuencia de centeo.
No tempo da sementeira, na terra de Val dos Marcos, un ano no que o noso amigo Silverio estaba de criado en casa do Xico e da Lisa, foi cando acaeceu o sucedido que suscitou o seu asombro.
Cuando chegaban, o Xico e o Silverio, a leira que tiñan que sementar, o Xico tivo que ir a outro sitio. Entonces díxole o Silverio que sembrera él o centeo.
O Silverio, contestoule que él non sabia sembrar, pois non o fixera nunca, ó que le contestou o Xico que sabia arar, é que o de sembrar o grao solo era tiralo na terra, a ser posible esparexendoo por toda a leira.
Marchou e xefe, e o novo labrego colleo o saco da semente e escomenzou a esparexer o grao pola leira. Cuando acabou colocou o arado e a xunta de vacas en disposición de arar e fixoo.
Acabou, recolleu os trebllos e chamou a xunta de vacas para a aldea. Non volveu pola leira nun tempo.
Cuando chegou o tempo da seitura decidiron ir a segar.
Tocoulle o turno a leira sementada por o gran Silverio, e cuando chegueron a mesma, tiña unha boa cantidade de palla, que corroborou o Xico decindo que tal vez era a mellor colleita que esta dera.
Segueron-na, ateron-na, fixeron o medouco, e por fin acarrexeron-na para a aira, don de por fin a converteron e grao e palla.
Aquela tarde no café do Caxera, o Silverio todo fachendoso contounos a aventura da súa sementeira e con unha cara de enorme satisfación díxonos:
¡.ALLO PATA, NASEU! NASEU E DOU PAN, IA SEMBREIA EU!.
Estaba francamente abraiado do resultado da súa sembradela.
¡Cuanta xente hai mal aporveitada!.

jueves, 5 de noviembre de 2009

MANEIRA SANTA DE DAR CORDA O RELOXIO.



Esta anécdota escoiteila nunha ocasión a miña avoa Martina.
Alá polos trinta primeiros anos do século pasado como sabedes, unha gran maioria dos nosos antepasados, emigraban a facer as américas, pois parece que se falaba de que pola outra banda “do charco” atábanse os cans con chourizas.
Desgraciadamente para eles, a gran maioría, viñan daqueles paises, esfolados de traballar, é, en moitos casos tiñan que pedir cartos para o billete de volta.
Polas aldeas de San Cirpián, A Teixeira, ë Castrlos, que, de todo o axuntamento foron as que mais persoas manderan a emigración (triste palabra, e repetida hoxendia, demasiadas veces) é, se preguntades os vosos antergos, diranvos que ninguén voltou rico.
Moitos, tiveron sorte de volver, e traer catro pesos para desempeñar o viaxe de ida.
Na miña familia, teño mostras do que digo. Por parte de miña mai Dolores, sin ir mais lonxe, emigrera seu pai, xa desde que ela nacida. Voltou, e gracias. Por parte de meu pai Pepe, decir que os seus pais, a pesar de ser curmans, atoperonse en Bos Aires e alí se casaron.
Debe haber moi poucas familias tanto na Texeira, Castrelos e San Cirpián, que non óteñan un ou dous antepasados que cruzaran “o charco”, como eles chamaban ó Oceano Atlántico.
Daquela, decian cando volvian, que estiveran en América ou no Norte, entendendo este último como EE.UU.
Pous ben, na Teixeira, volveran varios emigrados do continente americano. O parecer todos, ou case, o regreso fixeron-no de maneira bastante humilde, sen fachenda de ningunha clase.
Todos menos un, como os da aldea de Obelix.
Este Un, que será ese o nome co que o chamaremos, voltou cun reloxio de peto.
Creo que era un reloxio bastante grande e gordo, cunha cadea que mais parecia un estrinque de acuartear, que outra cousa. Mais o reloxio non se fixera famoso por o seu tamaño senon pola maneira de darle corda.
Non sei se conoceredes a igrexa da Teixeira.Ë pequena e non demasiado alta, polo que calquer ruido durante a misa, escoitábase incluso nas Moreiriñas.
Como sabedes as mulleres e os homes dentro da igrexa estaban separados, os homes arriba cerca do cura, e as mulles detras de todo. Os home tiñan escanos para sentarse naqueles tramos nos que a liturxia o permitia, e as mulleres so tiñan os reclinatórios, as que os tiñan, para estar constantemente axeonlladas. ¿Estarian as mulleres atrás, para non enseñarle as cuxas os homes?.
Pois, indo o que ibamos, o noso Un, púñase na última fila dos homes, e en cabeza casi da das mulleres, e sempre, cando mais silencio habia na igrexa, uns segundos antes da Consagración, este Un, desenfundaba o seu Rosko-Patent, e púñase a darle corda.
Según miña avoa o son daquela corda semellabase bastante o chrrido dun tronzador cortando leña de carballo seca.
Tamén decia que o Un, moi finchado, púñase en posición de firme, e frotaba, mentras le daba corda o trebello, os leguis, un contra o outro.
Daquela parece que era o único medidor de tempo daquela clase que habia na Teixeira.
Habia un de sol, mais non se podia levar a misa, nin precisaba corda.

lunes, 2 de noviembre de 2009

CUALQUIER TIEMPO PASADO, ¿FUÉ MEJOR?



Estivemos en Val dos Marcos, coa idea, falsa idea, de atrapar algunha perdigocha pra non olvidar o sabor que lle dan a un bon arroz.
Pous ben, despous de todo o sábado pateando desde o Facho hasta Lagoas, pasando pola Quinta a Estante, Purtela dos Millais e volta (en coche desde este último lugar, gracias o meu sobriño Jorge) mais cansos que se tiveramos que arrastrar un tren con rodas cuadradas, é o domingo un pouco menos, decidimos deixar a caza pra mellores tempos.
Estando en Lagoas collendo unhas fermosas lepiotas proceras, acordeime dunha anécdota do ti Alipio, despois da súa volta de Arxentina, cando xa tiña un feixe de anos.
Un dia, o noso home, foi de caza pra Lagoas, nas cabocas que hai entre Lagoas e o Piñeiro donde estan uns enormes penedos de granito.
Tiña él, daquela, un bon can de coellos.
Subiuse o Alipio a un daqueles penedos a esperar que o “lepra” asomera o fuciño acosado polo can, cousa que non tardou moito e acaecer.
Arrancou o coello por unha caboquiña arriba, dreitiño a un descampado, polo que atravesou camiño do Piñeiro, sin que o cazador fixera intento de dispararle.
En frente xusto o lado da casa do Pólitos, habia dous ou tres cazadores, que pola situación viron todo o acaecido.
Cuando se xunteron con Alipio, algué le dixo, ¿como deixou escapara ese coello?, non le podia sair mellor!.
Mira, -respondeu- ese coello, cuando eu era novo, non se houbera marchado sin unha boa chumbada.
Daquela, eu podia estar no alto dunha pedra, se barruntaba que algún coello ia saltar por un sitio determinado, solo tiña que pensar en cambiar de penedo, e era pensalo e xa estaba feito.
Agora, estou apostado nunha pedra, os cans dan mostra de sacar un coello, e éste vai sair por un sitio diferente ao que eu espero, teño que pensar como baixo da pedra na que estou, e cando acabo de facelo, inda antes de baixarme do penedo, xa o coello tivo dúas camadas de gazapos.
A meu irman César e a min, xa nos empeza a suceder o mesmo, xa empezamos a necesitar unhas boas pancas pra movernos.
Sempre nos quedará decir aquelo de “hai que deixalos criar”.
De castñas e ánimas falraremosoutro día.

jueves, 29 de octubre de 2009

O MELLOR NON E TAN ESAXERADO






Ano da era cristiana de 2.030.-
Lugar: Val dos Marcos.
Hora, oito da tarde do mes Novembro no dia de Todolos Santos.
Estaba a xente esperando a res, para despois de metela na corte, ir o Sagrado a rezar polas almas do defuntos. Habia un pequeno problema, os responsos deberian ser ditos en dous sitios. No autentico Sagrado que hai arredeor da igrexa, e no cemiterio do Camiño Novo.
Decidiuse ir ó Camiño Novo, despois de andar arredor da igrexa, polo Sagrado.
Entrou a res nas cortes, vestironse as mulleres dacordo coa función que se ia realizar; Panos na caluga atados por debaixo dos queixos, mantons encima, é solo os ollos relucian, co reflexo das velas que levaban ó efecto.
Un parroquiano, decíalle autro- chacho, este ano non hai castañas nin para fecer un magosto nunha carqueixa. Non sei conque cebaremolos porcos.
Deixaos que pasen fame-decia o contertulio, asi o xamón terá mais freba.
¿Quen coño nos ia decir hai seis anos esto- terciu un terceiro-haberá que rezar ó santo dos imposibles, para ver se se arregla algo.
Caleron, pois daquelas o crego xa estaba hisopando sobre as lápidas que tiñan diante, e iniciando un “pater noster”.
Estaba, eu, xa un pouco canso e decidin sentarme nunha escaneta das que hai dentro da igrexa, naquela escaneta que estaba a entrada da sacristía, e que voltaba a estar no mesmo lugar.Debinme de quedar dormido, porque despertei cando xa alí non habia naide, todo era obscuridade, so quedaba alumeando a lampariña do Santísimo. Mirei o reloxio e eran caseque as cinco da madrugada.
Cando me ia a levantar para sair, descubrín a procesión mais rara que vos podedes imaxinar. Era unha procesión de sombras, todos con sotana, que entraban pola porta grande.
Por enriba das sotanas levaban unha especie de casulla, na que habia polos dous lados frases escritas. As sombras chegaban debaixo do púlpito, facian unha inclinación de cabeza , e , en fila india saian pola porta sur da igrexa.
A última, era unha sombra pequeniña, mais ben parecia a sombra dun monaguillo que a dun cura, mais pola fachenda albisquei que era tamén sombra de crego.
Viume e acercouse a min, e eu con todo o respeto erguinme, e tentei saúdalo, mais arredandose, a sombra díxome. ¡ NOLI ME TANXERE!
Ben ví que toparle era imposible, pois non hai xeito de facelo cunha sombra, e menos se é unha aparición.
Todolos tonsurados que eran, o foran da igrexa de San Cibrao.
De primeira non fun quen de entender o que decian aquelas pancartras que levaban tapandoles por detras e diante, hasta que me din conta de que tamén estaban escritas no vello idioma romano, que igrexa hai pouco abandonou.
Según me comentou o cura pequeniño que parou a falar conmigo, eran laios por aqueles pecados que fixeran cando eran cregos vivos e andiveran en negocios relacionados co mais alá arrebañandole posesions os seus feligreses. Todo esto contoumo mentras saíamos o adro, donde continuou a parolada.
Verdadeiramente o Sagado vello é moito mais romantico e agarimoso que o do Rouso do Camiño Novo.
Polo que puiden ver todos tiñan algo na súa contra, pois o que non le arrebañera un catañeiro a unha velliña, afanerale unha cortiña, outro un prado e asi unha carrioula tan grande como o número de cregos multiplicado por dous.
En relidade a pena non les viña por a rapiña, pous nesa aira metese todocristo e o fin todo é perdoado.
O problema era pola rotura de contrato: A xente que le daba as posesión dos seus herdeiros a igrexa, era a cambio de que receran ou le dixeran misas “in aeternis”, cousa que os curas non fixeron, e o resto dos seus colegas tampouco, o que levou os damnificados a levantarse en greva con pancartas, ante o Gran Facedor, que determinou que aqueles que inicieran o contrato deberian pedir perdón a os perxudicados.
Os pobres tonsurados, solo podian sair de noite, pois polo dia corrian o risco de ser lapidados.
¡Que Zeus les perdoe!

miércoles, 21 de octubre de 2009

¡MACHISMO DE ALTOS VUELOS?

Se, neste país de mer....itos pequenos, houbera mulleres, como algunha que tiven a honra de coñecer en Val dos Marcos, mentras o señor Raxoi (perdón, Rajoy) aspire a rexir os nosos infaustos detinos, ningunha fémina le daría o seu Voto, despois do seu arranque machista en relacion coa Sra. Ministra de Facenda.
O mellor quérese quitar ó complexo do que tanto le acusoú un seu correligionario cando falaba na cope. Coido que le chamou mais de unha vez “maricomplejines”.
¿Sería por esto, polo que onte tentou ninguneala?
¿Que pasaría se un “bon machote” o reta a duelo de espada ou estoque?
¡Que Deus nos asista, con esta xente, se chegan ó poder, é coa que les está caendo co caso Gürtel!

martes, 20 de octubre de 2009

¡"YA" ERA BOLO!



Nunha das miñas estadías en Val dos Marcos, acerqueime a preseira que echarca a auga para que logo chegue as cortiñas, pois de repente, o liquido elemento fallou.
Primeiro fumos Anxela e mais eu, unha tardiña, é desde Rebordelo percorrimola caldeira hasta o fondo dos prados das Pombeiras. Xusto a uns dez metros do seu inicio, un par de medios canlois, cederan é polo intersticio dos mesmos marchaba a auga outra vez pro Rigueiro de Belois. (Gustaríame saber se é con b ou con v) nas bicadas das caldeiras do prado do Jaime é da Esther.
Dalí a uns días, gracias o Fidel que nos levou ata o mesmo sitio, no seu todo-terreo, a meu cuñado e a min, conseguimos entre todos arreglar a desfeita. En realidade quen traballou e puxo os medios foi o Fidel. Graciñas.
Agora non quero falar do arreglo, creo que xa o fixen, quero falar da FRAGA DA CARANTOÑA.
O carrioulo do amigo Fidel, levounos hasta o porto das Pombeiras, xusto debaixo do prado dos Froles, e desde alí baixemos polo prado do Caxera e do ti Ramos.
Estando alí recordemonos da Fraga da Carantoña, que estaba na borda do camiño, xusto enriba dos primeiros prados.
Cando foi o do arreglo do camiño hasta Valdecabritos, parece que roullou pola pendiente abaixo hacia o rigueiro.
Miremos por tódolos lados no rigueiro e alí non habia nada, nin tanxiquera trazas de que baixera. Cheguemos a conclusión de que fiquera enterrada nunha especie de lamacal que hai no medio do prado que era do ti “Laudio”.
Estando nesas, conteille ós meus acompañantes, o que me fixera nunha ocasión unha burra moi grande que merquera o Paco do ti “Lias”, a que era mais coñecida por o “calatró”. Aquel enorme xumento zampoume a merenda por dúas ou tres veces, en Rebordelo, abondándoa dos carballos nos que a deixera.
Entonces o Fidel, sen mais comentário dixo: ¡E era bolo!.
Tanto meu cuñado coma eu quedemonos mirando para él, que o ver que non sabíamos de que ia o asunto contouno: O parecer, nunha ocasión pasoulle o mesmo o ti José, o abuelo do Delfín. Tamén unha burra le comeu a merenda, e o maior disgusto do ti José era que :”ia era bolo”
Os bolos eran un pan mais pequeno que os normales que se facian daquela, comianse ó pouco tempo de cocelos, e tiñan un sabor distinto as “hogazas”
¡ERA BOLO!.

domingo, 18 de octubre de 2009

EU, NON ESTOU DACORDO




Entre onte, co asunto da manifestación dos que non queren o aborto, mais que abortan cando as súas fillas ou mulleres quedan preñadas e hoxe co GALEGO, teño un lixeiro cabreo. Temos que ter en conta que para esta xente a “jodienda”, é unha especie de xogo ó que só queren xogar eles.
Onte, dia dezasete de outubro do 09, na manifestación da Capital do reino, cuxo nome deriva do nome árabe Magerit, por moito que lo foda ós da direita na súa fobia a todo aquelo de orixe árabe, (non teño nada claro se o radical az, no será da mesma orixe). Nesta manifestación, decía, na que, coma sempre, esta xente fai confundir o cú coas témporas, habia moita xente. Nas entrevistas da “tele” e das “radios” decian que eles estaba en contra do aborto, ¡coño, coma min!. mais non por eso estou en contra das leis que o regulan.
Teño que decir que nos anos sesenta, a xente do pobo non abortaba, paría, ainda que o pai fose desa casta que agora repudia o que antes caseque obrigaba. Se fai falla podo dar nomes e datas. Están nas hemerotecas.
Onte escoiteile decir a varios politicos da direita recalcitrante, e algún outro que de cando en vez presume de progre. ainda que eu o dude. O que decian era, que, eles non estaban dacordo, como se ese eles fora en nome dos que os voteron. Quero decir que, non falan en nome de naide, falan no nome deles, é o que queira que se apunte. Desgraciadamente apuntase moita xente ou mellor dito bailanle as augas.
Tamén escoitei a unha muller decir que ela estaba en contra do aborto, porque xa pasara por eso é non queria que naide sufrira o que ela. Esta señora haberia que decirle que a lei no abriga a abortar a ninguén, por suposto os católicos non deben facelo, é se o fan automáticamente deberian darse de baixa desa relixión. Dixen católicos, non CRISTIANS.
Tamén le diria a esta señora, se abortou por ser violada, ou por que le dou gusto o corpo. ¡Só lle pido que o analice!
Hoxe co do galego, mutatis mutandi, escoitei o mesmo, dalgúns politicos deste país os que o GALEGO, os colle a ripiapelo. Hai que “joderse”, que os que tal afirman con mais insistencia sexan do colectivo dos ensinantes (perdón lle pido os normais). Será por mor de que é mais traballo?. ¡Hai moitas mais profesións, amiguiños, que non esixen nada mais que ir tras da rella e da xunta! (Volvo a pedir perdón os verdadeiros labregos, grazas o que subsistimos)
Debería, por lei, estar prohibido ós politicos, usar os pronomes personais en plural, e tamen os “mayestáticos”.
Cada vez que falen en nome dun hipotético pobo, sempre deberán facer a observación, de que só fala en seu nome, e no daqueles que os autoriceran baixo escritura notarial.
DIXE. ( Uff. ¡que descansado quedei!

martes, 13 de octubre de 2009

RECORDOS MACABROS DE VAL DOS MARCOS



Estaba eu dándole a paliza o carpinteiro, no curral, donde tiña o taller, a forxa, é os trebellos de zapateiro. Caseque mellor dito de zamanqueiro.
Eu vinlle facer uns zamancos totalmente noviños. Madeira de amiero nova, badana nova, ferraduras novas.
Tiña unhas formas de cartón xa preparadas, polas que cortaba a badana. Éstas tiñan, feito por él, unha série de medidas polas que sacaba os números que calzaba cadaquén.
Non recordo que traballo estaba a facer o Pepe, so recordo, é polos pelos, que eu estaba alí, coma case sempre.
Sería alá polo ano milnovecentos cincuenta e un ou dous, da era cristiana, polo tanto a metade dos vosos pais ainda non naceran ou andaban nelo. Refírome a aqueles que naceran despois da metade do século pasado.
Baixou a Dolores, algo alporizada, e non sei que le dixo ó Pepe, dunha muller atropelada é que estaba a morrer.
O Pepe saiu a fume de carozo a rúa, e miña nai mandoume subir pra casa a coidar do meu irman César é do Xeria que inda era neno de pañais.
Na barriada houbo balbordo. A tia Maria Rosa estaba alporizada, na casa da tia Fernanda o mesmo.
A curiosidade miña cada vez era mais grande, pis non acababa de enterarme do porqué daquel alboroto. Todo o mundo andaba ansioso, é naide decia nada ós rapaces.
Dalí a unhas horas as campas toqueron a “sinos”. Ainda non se inventeran as campas cibernéticas.O mellor son so de “cassete”.
Volteron todos a casa, sosegouse o ir e vir da xente, e parecia que todo voltera a normalidade.
No curral, o traballo de meu pai, colleu unha deriva diferente á que tiña. Escomenceron a traer de casa do ti Elias, unhas táboas de chopo, e o carpinteiro a traballar nelas.
Pronto caí na conta de que o que estaba a facer era un cadaleito. ¡Mau!, pensei pra min, alguén deixou este mundo.
Preguntei, o pai é so me dixo que ocorrera unha desgracia. Miña nai ó mesmo. Desde o cimo da escaleira, a tia Maria Rosa, comentaba coa Dolores, que ¡menuda desgracia, e quen o ia a pensar!.
Por fín entereime que morrera unha tia do Cura, Don Manuel.
A miña mente foise rápido a tia Fermina, muller a que eu le queria, pois de cando en vez, deixabame tocar as campas, aquelas nove badaladas que facía soar tódalas tardiñas.
Trabuqueime, pois nunha conversa que solo comprendín a medias, escoitei que no cimo do Camiño Novo, fora donde aquela muller tivera o percance.
O dia seguinte foi o enterro, xa eu sabia que a morta era a tia Cesárea, unha irmá da tia Fermina e do ti Elias. Como fora a morte non o tiña claro, pois entre os grandes habia unha especie de pacto, en que os rapaces non nos enteréramos de como fora. Mais todos sabíamos que algo raro pasara.
Mais tarde entereime: Baixaban cos carros, despois de facer algunha laboura de labranza habitual, e no cimo do Camiño Novo, as vacasa correron o carro, a pobre muller tentou paralas pondose diante, e foi atropelada de forma inmisericorde, pola xunta de vacas e mais polo carro.
O parecer o segredo que mantiñan os grandes era para evitar que le fixeran a autopsia.
Supoño que desto poderia falar con moito mais coñecemento de causa a tia Esperanza, pois eran veciñas, e o ti “Vitor”, era sobriño da difunta.
En Val dos Marcos xa habia accidentes de tráfico daquela.

sábado, 10 de octubre de 2009

RECEITA CONTRA UN VIRUS



HAI UN VIROS MOI RESISTENTE NO PLANETA TERRA.
O principio queria titular esta entrada así : hai unha nova triloxia de deuses na terra, mais considerei que era demasiado inmaterial é non reflexaba a realidade.
Polo tanto imos ó que imos. Hai un virus indecente e de dificil erradicación que xa está tan estendido, que xa caseque podemos considerar que se fixo imprescindible.
Vexamos: Está en todolos lugares, eso si disfrazado de distintos xeitos, polo que ás veces é moi dificil de detectar. Chegou a facer unha simbiose tan grande e tan disimulada que ogora mesmo a metade ou mais da humanidade non pode vivir sen él, é o que é o peor esa metade case o impón o resto.
Chegou a facerse o dono das nosas vidas que moitos creen imposible vivir sin él. Se desaparece moitos pensan que non o soportaría. A luz desapareceria polo que quedariamos as oscuras, tamén desapareceria a comida, pois agora todo depende del. Desaparecerian as diversións audiovisuales, desapareceria en definitiva casi de todo, pois sen ese virus quedariamos un pouco, a depender de nós mesmos, e eso parece que xa o olvidemos.
Pensade un momento: ¿que relación atopades, ou mellor dito, cual é o denominador común entre os nseguintes servicios?: A energía para as casas. O telefono.A nómina que se cobra a fin de mes.A internet. As compras nos comercios. A auga que nos chega a billa da cociña.A suscripción a prensa. O pago dos colexios ou similares dos rapaces.
Así poderia seguir facendo crecer a lista de forma caseuqe infinda.
Eu atopei a relación para todos os mencionados e os que non mencionei, que se queiran añadir: A BANCA.
Non podemos contratar ningunnha cousa, sen deixar un número de conta para que nos carguen os recibos, polo tanto todo quisque debe ter unha.
Se non tes unha conta nun banco ou nunha caixa de aforos non eres ninguén, pois non poderás ter nada. Naide te suministrará nada se non le dis donde te pode cobrar. ¡Eso sí naide te irá a cobrar a casa!, salvo que le debas muto a alguén é decida contratar o cobrador do frac, que seguro que depende de un banco ou de unha compañía asociada ó mesmo.
A banca fíxose tan imprescindible nas nosas vidas, que é impposible prescidir dela. Eso sí, se os dirixentes da mesma especulan e meten a pata, o fin temos que pagarle todos a desfeita, pois como ten agarrado polos Eggs, ós politicos, ameaza co colapso e caos total. E nos como pardillos creemolo. Non nos paramos a pensar na cantidade de diñeiro que, aparte dos beneficios, se levan os directivos cos famosos contratos blindados.
O outro dia escoitei a un verdadero parvo decir que os que mais sabian habia que pagarles para...... non sei que, pois ainda non escoitei falar de contratos donde se le esixan responsabilidades ós que fagan as cousas mal. Remitome ó último desastre economico-financiero mundial, que evidentemente é moi claramente é un problema de xestión dos sesudos da banca é da especulación da mesma. ¡HABIAQUE MANDALOS A GALERAS A TODOS, POR CONTRATO BLINDADO!
Eu considero que esto é un virus.
Creo que teño a meciña para o mesmo. QUE TODO O MUNDO LEVE OS CARTOS PARA O COLCHÓN.
Teriamos uns meses de convaLecencia, mais Ó fin volveriamos a vivir mellor que antes da infección.
Daria gusto pagarle todos os meses a ese feixe de cobradores que aPareceria pola porta, a luz, o telefono, o periodico etc. etc. E o masi importante cada fin de mes poder sobar os cartos antes de metelos na caixa dos zapatos.
Acabariase o pagar comisión desto e de aquelo, intereses por esto e aquelo, comisión por apuntes, sen que naide te consultera antes, pois se querian cobrarte calquera cousa destas terian que pedilo e ti estaria no dereito de negalo.
Buffff. ¡Que carallada!.
En Val dos Marcos un bon sitio para meter o diñeiro, seria o trobo dun cstañairo. ¡Xa veríades como non volvian a arder!

jueves, 8 de octubre de 2009

A LOBATA, O CARETO, O LABATO, O TI JOAO E O LOBO


O Careto, o Lobato, sua nai a Lobata, o lobo e o “ti Joao”

Hai quen di que, o lobo é unha alimaña astuta. Eu creo que é un animal moi listo.Creo que é capaz de resolver situacións adversas sobre a marcha, e sobre todo que é un ser moi valente
Vou contar unha história da que fún testigo real, xunto co meu tiu Manolo, e creo que o Agustín da tia Cecilia Caxera. Unha vez que estabamos de caza pola banda de Hermisende, xusto na ladeira que hai fronte a Penacoba acaeceo.
Estaba o “ti Joao” co magote na ladeira mencionada, daquela él levaba a res de nove ou dez casas.
Hai que decir que unha das fontes de riqueza-pobreza, de Val dos Marcos, era a gandeiria, por un lado a maior e por outro a pequena, que é a que nos ocupa. Era esta pequena gandeiria un pé das pequenas trebedes que sostiñan o pote co caldo de berzas.
Nas autocracias da raia, tanto de un lado como de outro, xa era dabondo subsistir.Coido que os portugueses son mais sinceros que os españois, pois as súas aldeas, sencillamente chamanlle autarquias.
O “ti Joao”, era un home, daqueles que deixan pegada na xente, tiña un carácter rexo, coñecia ben o seu oficio, e decianse algunhas cousas que o parecer el dixera ou fixera. Recordo agora dúas. Unha, cando polas noites, no café do Caxera nos xuntabamos para botar a partida, durante a media hora do “parte”, habia que non facer ruido para que os vellos escoiteran as trapalladas do rexime imperante no momento. Acaecia que cando acababan as noticias os locutores daban as noticias do tempo. Habia todolos dás ó final de todo unha seción que facia unha previsión do tempo para o dia seguinte, que invariablemente escomenzaba asi: TIEMPO PROBABLE PARA MAÑANA. Entonces o “ti Joao”, liscaba, e algún coñón sempre le preguntaba ¿Que tempo dan para mañá?, e él contesta:¡¡ Bo!, tempo probable!.
Noutra ocasión probou unha máquina de afeitar electrica, e dixo: ¡Que suaviña, nin se sinte!. Resultaba que non le quitara o protector as cuchillas.
Volvendo o lombeiro da Chaira Nova, vimos desde os pestanos nos que estábamos, como un lobo se acercaba ó magote. Os cans venteeron-no e escomenzaron a sua persecución. Os dous cans ian dreitos o lobo, mais a Lobata, que era mais veterana, non fixo o mesmo, simplemente cortoulle o camiño ó lobo que se viu atrapado entre os tres.
Organizouse unha boa trifulca canina, quexabanse os cais, pois non está moi claro que non se morderan uns ós outros. Detodolos xeitos tiñan ó lobo “amendrollado”, ainda que de vez en cuando algún dos cais queixabanse de xeito lastimeiro.
O“ti Joao”, acercouse ó campo da greña, co ánimo de axudar a derrubar o lobo, pois xa estaba frotandose as maus polos dez pesos que le podia dar o ti Emilo pola pel.. Levaba un garrote, como aqueles dos pastores xudeus, moi parecido o que sai nos libros de santiños é que retratan a Abrahan. Cando viu un momento no que le podía dar un garrotazo ó lobo, baixou o caxato con toda “ a alma”, mais éste, por arte de maxia retirouse, é o caxato mediulle as costa a Lobata, que dando un forte coinco, abandoou a pelexa, o que fixo que os cans tamen o fixeran. O lobo renqueante enfilou o camiño hacia Fontón de Porcas, eso sí sen rixelo.
Nunca le aticedes a un can, pois éste vai considerar que algo está facendo mal, é abandonará a contienda.

martes, 6 de octubre de 2009

AS FEIRAS DA MEZQUITA,NOS ANOS CINCUENTA



Nestas lérias do voso amigo Xabrés da Teixeira, xa foi mencionada a história do marqués de Trasil, do seu abandono pola súa mulles é a criada, é de como él brindou aquelo con champagne e gaseosa, se ó choro ia pola muller ou pola mucama.
Como daquela non o transcribín, non por olvido, senon por galvana, oxe vou refrir a morte daquel aristócrata, da que eu fun testigo.
Eu fixera xuramento de non revelar aquelo mentras dureran as feiras no Toural, mais como xa non existe o motivo do xuramento, considerome liberado do mesmo.
Chegara o día dezanove, polo tanto era día de feira na Mezquita.
Dende uns días atrás, eu tiña unha doenza nos ouvidos; doianme, é o que era peor, todo quisque notaba que non oia ben. Preocupados meus pais pola miña doenza, é despois de levarme a Don Santiago en Hermisende, decidiron levarme ó practicante da Mezquita, por recomendación do galeno de Val dos Marcos. Desto non quero facer comentários.
O dia dezanove, a eso das seis da mañá ergueronme da cama para ir a Mezquita. Saímos, camiñando, polo camiño de Rechouso en dirección a Castromil, una rioula de xente. Uns con reses para tentar vendelas na feira, outros camiñando coma nos, para ir o practicante, que daquela tiña mais predicamento que os mécdicos. Tamén ia o famoso marqués abandoado pola muller é a criada. Ëste levaba un burro-cabalo, que polas trazaz non tardaría en deixar ó seu dono, ben por defunción ou ben por necesidade.
Como eu era inda moi pequeno, seis ou sete anos, de cando en vez fun a cabalo daquel saco de osos, sempre con medo de que o pobre becho tropecera nunha pedra e rolderamos ambolos dous polo medio das uces é carqueixas das beiras do camiño.
Cheguemos a Mezquita des pois de pasar polos dous Castromiles, o castelán é o galego, cruza por o Castelo de Formigoso, Santigoso, donde ainda vivia o seu famos gaiteiro, e cada quen fixo o que tiña que facer.
Para volver, como era bastante lonxe a Mezquita de Val dos Marcos, é como apareceu por alí un coche mixto que ia a Lubián, ó meu pai decidiu que voltariamos nel, pois non era o mesmo camiñar trinta kilómetro, que doce.
O marqués tamén decidiu volver naquel coche, donde na mitai viaxaban vacas, e na outra humans. Tamén estaba habilitada a baca do alto do enxendro aquel, para que pudese ir xente. O aristócrata endilgoule o xamelgo a un veciño e tamén sacou praza no “mixto”.
Cuando iamos a montarnos naquel trebello, meu pai dixo que nós iriamos na “baca”, pois ó parecer na parte compartida por animales e xente, ia un home que padecia a tuberculose, é decidiu que era mellor ir no alto, cousa que eu agradecin pois aquelo tiña un plus de risco que non habia abaixo.
Para subir ó coche na parte alta habia que facer uso de unha escada na traseiro do vehiculo, para subir a zona darriba donde iban mixturados bultos, caixas foguetes para as festas é homes.
O subir ó “revisor”, advertiu a meu pai de que no alto levaban un cadaleito, para unha aldea das portelas, que non tivera eu medo que ia valeiro. Solteron unha gargallada, e cada quen o seu.
Subimos, acomodémonos cinco ou seis persoas no alto, e cando o coche ia a arrancar, apareceu correndo o marqués, que para non perder o costume chegaba tarde. Subiu e sentou a carón meu, de costas para o cadaleito.
Arrancou o carrioulo, que desarrollaba unha velocidade máxima de uns vinte kilómetros/hora..
Cuando nos íamos acercando a Vilavella, escomenzou a chover. Un mozo, creo que de Padornelo, ó ver que chovia, abriu o cadaleito e meteuse dentro do mesmo. So o vimos os que estabamos de fronte. O marqué e outro mais non se decateron. Iniciémos a subida a Portela da Canda, e unha vez rebasada a mesma, a altura das Hedradas, deixou de chover. O chegar as ventas de Chaos, o coche parou, é cuando volvímos a subir para continuar a Lubián, tratocaronse os postos dos viaxeiros do alto do coche, quedando o cadaleito a vista de todos.
O mozo que se metera dentro, que se debera quedar dormido, de sútaque levantou a tapa e erguendose, preguntou ¿xa deixou de chover?.
Cando quixemos avisar ó marqués e aquel outro home, xa non houbo remedio, ainda que o coche de linea ia debagariño, o sairen espaboridos e sen reflexionar moito, é a toda carreira, atoperonse esnafrados naqueles barreiros.
Se algunha vez pasais por donde antes era a hermida da Tuiza na vella carretera, uns douscentos metros mais abaixo, xa cerca do rigueiro que recolle as augas das Valiñas, atoparedes unha cruz de pedra, donde está a data do acontecemento, e creo que tamén os nomes dos dous valentes.

domingo, 4 de octubre de 2009

EN DEFENSA DO GALEGO(NAS PORTELAS TAMÉN SE FALA)


A fantasma do castelán e a reserva da lingua galega
Será a Galicia do futuro un lugar de España onde se fala un castelán especialmente penoso? Será ese o seu feito diferencial máis destacado? Ese sitio onde se dirá, como xa se di, “voy a junto de”; onde se espeta tan a miúdo como se fala o de “tú me dijistes”. Será esa a presenza que lle queda ó galego que mamamos como propia lingua nas beiras de León, Asturias e Zamora? O esqueleto, unha fantasma escondida baixo a pel do castelán mal falado que prima cando se pasa A Canda, O Bierzo ou Pedrafita rumbo a Fisterra?

Pese a accións de promoción que denunciaban como imposición, inmersión ou quen sabe que criminais plans de expulsión do castelán de Galicia, o castelán ten boa saúde en Galicia. Mala sintaxe, acento rariño, pero boa saúde. Non se perde, mal pecado. O galego, pola contra, vai caer máis de présa de agora en diante. Non creo que o galego dos parlamentarios e demais políticos anime a ninguén a falar galego. Non prestixian a lingua. Non son bo exemplo. Pero era a presenza da lingua galega nos medios audiovisuais, porque os escritos sempre o foron maioritariamente en castelán. Agora son cada vez máis os políticos e parlamentarios que non se senten na obriga de usar a lingua propia de Galicia. Nin no chamado Parlamento Galego. Ornamentos fóra. Viva a sinceridade. Morra o galego. Agora, a publicidade institucional comeza a facerse tamén en castelán, porque non pode haber discriminación positiva nese eido, seica. Agora, o uso do galego si que viaxa costa a abaixo e sen freos; comeza a roldar o galego como alma en pena, mesmo na administración, onde entre os mesmos funcionarios que sentían a obriga de falar galego existe agora a percepción de seren mal mirados se falan galego por norma ou por libre escolla.

Agora que nas Portelas non temos alcaldes que vexan o galego como unha vergoña que é preciso esconder, nin mestres que prohiban ós rapaces (qué rapaces?) falar galego durante os recreos. Agora pode ser o momento de convertérmonos na reserva oficial da lingua galega, o sitio onde acudan, nun futuro moi afastado (ou non tanto) os estudiosos de linguas raras, en perigo de extinción ou extintas (salvo nas reservas e nas fonotecas). Podemos ser os últimos expoñentes dunha fala mítica, como é agora o silbo canario, que aínda se aprende nas escolas de La Gomera. O silbo gomero acaba de ser declarado pola Unesco Patrimonio da Humanidade. Quen nos di que, no futuro imperfecto que nos agarda, os lugares do occidente asturiano, do Bierzo, das Portelas, Brumoso e Val de Marcos, non poden ser tamén declarados patrimonio inmaterial da Humanidade por conservar e falar unha fermosa lingua chea de matices que deixaron morrer (ou mataron) no territorio que lle era propio?
Publicado por Javier Loro en 3:50 2 comentarios

sábado, 3 de octubre de 2009

¿ARAS SOLIS POLO FISTERRA?


Estaba mirando aqueles barrancos enormes hacia ó mar, no al to da Serra da Capelada. Os ocres do outono rebrincaban nas follas das arbres o que nos estaba decindo que andaríamos polo medio da estación do Outono.
Corría unha brisiña que afeitaba en seco, é aproveitando un sainte granítico que na sua parte sur resguardaba o frio do norte, o mesmo tempo que ó sol se deixaba caer por enriba dun, e agarimabao, quedeime dormidiño.
Soñei que estaba ó pé dun amilladoiro, descansando cando a miña beira chegueron dous pelegrins, tamén polo visto bastante cansos.
Sen saber como nin como non, descubrín que aqueles pelegrins eran : Xesús e San Pedro. Estaban cansos e tiñan moita sede. Sobretodo San Pedro, queixabase bastante e clamaba por un chisco de auga.
Entón Xesús mirou ó ceo e pediu algo para calmar a sede. Do Alto, caeu unha fermosa mazá. Colleuna e cunha navalliña escachuna a metade para compartila con Pedro.
Do medio da froita, saiu San Andres laiandose, de que fora destinado o fin do mundo e que alí non ia naide, polo que non podia cristianizar a ninguén.
Entón Xesús dixólle que non se preocupera, que alí, en Teixido ia ter lugar unha das mais grandes romarias da cristiandade.
Despois desto vin pasar uns poucos séculos, e volvin a atoparme, esta vez con Andres, queixandose de novo a Xesús, decindole que le tiña mais apego a Iago, pois as romarias de Compostela eran moito mais populosas que as del, ainda que él levaba mais tempo alí.
Enton Xesús díxolle que non tivera pena, pois ia determinar que naide puidera ir ó ceo sen antes pasar pola súa capela.
Alí terian que ir todas as almas antes de subir o ceo, as que non foran cando estaban encarnadas, deberian volver a Terra e peregrinar ó que daquela seria coñecido como o santuário de San Andrés de Teixido, co corpo do primeiro ser que atoperan o reencarnarse.
E por eso, que si algunha vez ides a Teixido, non debeis de pisar ningunha clase de vicho co que vos atopedes, pois seguro que é a alma de un pelegrin, que non se acercou por alí cando estaba vivo.
Desde entonces, no dito popular está recollida a frase que dí: A San Andrés de Teixido, vai de morto que non foi de vivo.
Os impios, din que todo eso é unha trapallada, pois aquel lugar xunto co de Fisterra sempre foi un sitio donde se adoraba o Sol. Mais ben creo eu, que alí iban a rezar polas noites, pois como o sol tódalas tardiñas se mergullaba no Mare Tenebrosum, tiñan medo de non volvera ó dia seguinte.
Espertei cos berros dos meus acompañantes, que me andaban a buscar. Baixemos o camiño que levaba a San Andrés, é o pasar por un amiladoiro vin unha lagartixa que me pareceu que me chiscaba un ollo. Disimulei e continuei o meu camiño.