miércoles, 25 de enero de 2012

AS AGUIAS ORFAS


 Teño vários amigos pola banda de Fornelos de Montes, de cando en vez véxome con algún deles e cóntanme cusas de cando vivian na aldea e da súa mocidade.
 Nun día destes pasados, atopeime con Xan. Estivémos de léria un pouco en nun intre da conversa, falóume de Chisco e das cousas que facía. Chamóume a atención aquilo e mais cando me dixo que Chisco era un paxaro.
 Entonces pedinle que me contara a história de Chisco.
 Daquela Xan inda estaba solteiro, tiña vintedous anos, acababa de volver da “mili”, e vivia cos seus pais. Facía os traballos normais que daquela tiña unha familia dedicada a gandeiría e algo de agricultura de subsistencia, como en case todo o noroeste. A história tanto poderia ser en Fornelos de Montes como en San Ciprián. A maneira de vida non se diferenciaba prácticamente en nada, solo na maior cercanía do Atlantico.
 Na casa tiñan vacas, algunha perica, como por aiquí chaman as ovellas, can e pitas.
 Na parte alta do termo da aldea, tiñan uns prados nos que adoitaba Xan levar as vacas a pacer Nun dos prados tíñan unha touza de carballos centenários. Algúns moi grandes. No medio do medio da touza habia un carballo altísimo e gordo como un castiñeiro daqueles gordos das Touzas ou do Carballal da nosa terra.
 No alto do devantito carballo tiña o niño unha águia real. Xan tiñao localizado desde que a femia estaba chocando, pois cando ia coas vacas para a zona a ágia pasábase todo o tempo dentro do niu, e o macho daba voltas de vez a cuando por enriba e achegábale comida e ós poucos substituia-a.
 Pasado un tempo naceron dous aguiluchos, que como todos estes paxaros, nacen totalmente indefensos Xan tiña-os mais ou menos controlados. Gustábale vixialos e ver como medraban.
 Un día, cuando subia con as vacas para a zona, atopou primeiro unha águia morta. Era a femia, e cando chegou os prados tamén encontrou o macho morto xunto a unha raposa e varios corvos.
 Chegou a conclusión de que alguén envenenera carne, e aquel veneno acabou faceno unha desfeita.
 Acordouse das crias e decidiu subir o carballo. Era moi alto e levoule tempo e traballo chegar onde estaba o niño ou niu. Alí estaban os dous aguiluchos, que o velo acercarse enfurruñéronse bastante. Inda non tíñan pluma, solo un plumón bastante tupido. Tivo que volver a casa a buscar un saco para metelos, e baixalos. Pola noite levounos para casa, quedouse él con un e o outro encargouse súa hirmá e o  marido del.
 Empezou a darle carne crúa cunhas pinzas. Non foi difícil pous o pobre becho debia ter bastante fame e non púxo demasiados reparos. O parecer o outro aguilucho tamén fixo o mesmo; empezou a comer tamén.
 Comeron e creceron  hasta facerse grandes. Non os tiñan engaiolados, tíñan-os soltos no curral. Aprenderan a convivir coas pitas, cos gatos e con as pombas que tamén tiñan. Un can que tamén andaba pola casa tamén aprendeu a respetálo. Acercouse demasiado o aguilucho, este fungoule, mais o can non fixo caso, entonces o paxaro apoiando a cauda no chan e coas poutas por diante, mandoule un recado ós beizos que le tarderon un par de semanas en curar.
 Aprendeu a voar de maneira empírica. Proba e error. Voando e estampandose as veces contra o chan outras contra os valados e algunha vez contra a figueira.
 O fin conseguiu voar como é debdo, e escomenzou a remontar o voo, agrandando cada vez mais a zona de exploración xunto coa súa hirmá. Eran un macho e unha fémia.
 Volvian sempre a comer e durmir á casa, eso sí cada un á súa. O parecer Xan tiña unha moto, e as veces o aguilucho, cando él saia na moto, seguia-o voando alto, cuando paraba a moto o páxaro baixaba e pousaba nela, como se a estivera a guardar.
 Un día viñeron a casa os do Icona, decindole que sabian que tiña unha águia, e que aquelo estaba prohibido, querian que chamera o paxaro e denuncialo, El díxole que podian mirar donde qixeran, que non habia ningún páxaro engaiolado. Que si algunha vez viña por alí algún paxaro dábale de comer igual que as pombas e os cans. Naquela casa non se le negaba un  bocadillo a ninguén. Eles mesmos podian comer algún se querian.
 Co paso do tempo a parella de águias cada vez tardaban mais en volver a casa, hasta que un día deixeron de acercarse.
 Solo algunha vez, indo coa moto, viu unha enriba del seguindo-o, e piando como se le dixera adeus.

sábado, 21 de enero de 2012

O MELLOR ENTRENADOR DE ARTES MARCIALES

 
 - Papá, teis que enseñarme a mallar nos mais vellos.
-    Ia logo, ¿Qué pasou?.
-    Estábamos xogando o Parado io collido, e os mais vellos rompian a “cadeneta” e despous mallaban en nos. ¡Claro, son mais grandes e poden mais, teis que enseñarme a darles leña!
-    Mira, cuando sea así, tu ameazaos decíndole que se seguen así, que le vais a encher os dedos de cara!, xa verás como collen medo e te deixan tranquilo.
 Esta conversa tiña-a eu con meu pai no banco de carpinteiro. El estaba facendo unhas portas para algunha casa de algún veciño.
 En principio eu quedei conforme coa “receita” que me dera. De sócate deime conta da parvada que me acababa de decir o pai, e medio cabreado dixenle, que non me engañera, que aquelo era unha parvada e non ia axudarme a defenderme.
-    Papá, teis que axudarme de verdai a que poida mallar neles, senón vain facelo eles en min.
 Fitou para min, e metendo a mau debaixo da pucha que levaba na cabeza, empezou a rascarse, como se de repente tivera a sarna. Pensou un pouco, e cunha mirada que non me pareceu demasiado seria díxome:
-    Mira, voute ensinar a mallar neles. Mais eso debe ser un segredo entre ti e mais eu. Non pode averiguar naide como se fai porque senón despous faranho todos.: “ Cuando sea a ocasión, tu o que tés que facer é cegalos, para mallar neles. Primeiro dasle un puñetazo no ollo esquerdo, e mentras él se rasca nese ollo, vais e dasle no outro. Entonces mentras escofa os dous ollos, xa le podes dar as que queiras no lombo.
-    Sí, sí. Mais ¿se non se deixan dar no ollo esquerdo primeiro?-dixenle eu-
-    Entonces dasle primeiro no dreito-respostou.
-    Xa, pero como son maiores o mellor non se deixan.
-    Bueno – dixo él- entonces solo te queda unha solución.
-    ¿Cuál é, papá ¿
-    Nese caso debes ser precavido. Teis que levar un saco.
-    ¿Un saco, para quei?
-    Para meter dentro os paus que te den.É bon ter onde meter as que le den a un.
 Con aquelas recetas, quitéronseme as ganas de mallar, nos mais grandes.
 Sempre pensei que a xente vella era sabia. 

martes, 17 de enero de 2012

VIAJE (Inicio)


 Acabo de bajar la pendiente que conduce al valle. Pienso que cruzar esta corriente agua puede ser peligroso. La fuerza del agua puede arrastrarme a mi y al vehiculo. Quien me lo prestó dijo que era seguro en cualquier situación . Detuve la marcha al lado derecho del camino, quiero ver las posibilidades que tengo para cruzar. Aparece de súbito un vehiculo grande, con la apariencia de un camión de gran tonelaje. No para y veo que pasa con facilidad, el  nivel de agua es uniforme, yo también puedo pasar. Arranco de nuevo y me pongo a la estela de aquel monstruo Me pongo detrás a una distancia prudente y lo voy siguiendo. Cruzamos el valle e iniciamos la subida que parece totalmente simétrica a  la que dejé atrás.
 Comenzamos a subir, no pierdo de vista al “camión”. Llegamos a un punto donde vuelve a haber agua. Esta vez baja por el camino que transitamos. Bastante mas arriba del lugar en el que estamos, se ve una caída fuerte de agua sobre el camino. El camión circula por la parte derecha del camino, yo le sigo a unos cincuenta metros. A medida que subimos la corriente se  torna mas fuerte, aunque por la ruta que seguimos, parece que no nos dificulta mucho la subida.
 Aparece detrás de nosotros un vehiculo mediano. Por la forma de subir parece que lleva prisa. Me adelanta por el medio del camino. Veo que al agua casi le cubre las ruedas, aunque éstas son grandes, tan grandes como las de un tractor. Al iniciar el adelanto del vehiculo grande que me precede le avisa con unos fuertes bocinazos. No hace caso, y de repente, lo vemos arrastrado por la corriente. Dando tumbos, desaparece en al fondo del valle. Cae en mal sitio y desaparece debajo de las aguas.
 Cuando llegamos a una especie de venta, ya es tarde. El  “camión” sigue su marcha. Yo encuentro a la persona que me había prestado el vehiculo que me señala el lugar donde puedo descansar. Por la mañana me llamarán y me proporcionaran otro vehiculo para continuar.
 Me dirijo al edificio que me señalaron. Es un caserón grande, con una muralla de grandes dimensiones formada con enormes rocas alineadas, que solo dejan una pequeña entrada, a un patio donde hay varios edificios más, que no son visibles desde la parte exterior de la muralla.
 Dentro de la muralla hay una grande animación de gente moviéndose en todos los sentidos.A la derecha hay lo que parece una capilla grande. De frente unos barracones donde entra y sale en un movimiento constante gente variopinta. No me entretengo mucho, tengo prisa por acomodarme y descansar, hasta que me avisen.
 Detrás do los barracones descubro un edificio, que coincide con el que me indicaron. Traspaso un grande portón y me encuentro en un grande salón, con un mostrador al fondo donde está una mujer de edad indefinida, de muy buen ver y vestida con suma elegancia. Parece que me conoce, me sonríe y señalándome una puerta lateral, me da una llave con un llavero que lleva un número, el tres. Es la habitación que tengo asignada. Paso al comedor donde un gentío grande sentado en mesas habla muy alto, discuten, ríen y algunos se pelean. Se acerca a mi un joven con apariencia de camarero, y me lleva a una mesa donde está dispuesto un cubierto para una sola persona, me indica que me siente, y a continuación aparecen dos jóvenes más que me dejan comida en la mesa.
 Mientras como algo, me fijo en las personas de mi alrededor. Van vestidos de forma extraña. Llevan unos ropajes extraños. Son brillantes y parecen totalmente nuevos, pero al fijarme mas, veo que a medida que pasan los minutos, los trajes se ajan y se van cayendo a jirones. Cuando sus dueños se dan cuenta, salen por una abertura sin puerta y a los pocos segundos regresan con otra ropa igual que la que tenían, pero totalmente nueva.
 Hay gente de todas las categorías sociales, se dan a conocer por la forma de sus ropas. Uniformes, para militares, sacerdotes, jueces, banqueros, empresarios y demás. A todos les sucede lo mismo, las ropas no le duran más de media hora. Uno de sus mayores trabajos es ir y venir al guardarropía.
 Estoy terminando de comer y  me doy cuenta de que en el comedor de al lado, donde hay muy poca gente.Parecian gente de cuidar la tierra, y los ganados. Iban vestidos con unas túnicas de lino, y en algunos casos de lana. Éstos no tenían que cambiar de ropa. La que llevaban no se deterioraba.
 Me fui a la cama, donde me esperaba una mujer, vestida con túnica de lino y lana, me dijo que no me preocupara que cuando llegase la hora me llamaría, y que si necesitaba algo, pronto me lo proporcionaría.
 Antes de quedarme dormido, me doy cuenta de que hablo con todo el mundo sin pronunciar ni una sola palabra. Solamente con pensar algo con relación a cualquiera de los que allí estaban, recibo su respuesta automática. La comunicación es mental, no hace falta hablar.
 También me doy cuenta que esta comunicación es solo con los que van vestidos con lana o lino. A los de los trajes que se deterioran, solo les escucho el ruido que emiten como si fuesen palabras, pero ni yo les entiendo ni ellos a mi. No tengo ganas de hablar. Me acuesto y me duermo.
  Continuará…..

lunes, 16 de enero de 2012

A AVARICIA ROMPE O SACO.


 Queridos amigos e amigas: Días atrás escribin por aiquí unha carallada de cando era pequeno. Cando a burra, nas Breas, me mandou o medio da torgueira e me fixo tres buracos, un no frontal, outro nun parietal e o terceiro no ocipital. Por se alguén se sente Santo Tomas, cando queira e me vexa, e eu esté pola laboura, que me pregunte e ó mellor inda le ensino as pegadas do estacazo.
 Alí falaba da memória e dos caprichos da mesma, sobre todo da miña. Teño o que se chama unha memória fotográfica, e que relaciona cousas archivadas nela. Moitas veces cunha certa orden e outras, cousa que no entendo, relaciona  cousas que non teñen relación lóxica ningunha, polo menos eso me parece.
 Veredes o que me acaeceu un día en Barcelona, alá a finais dos sesenta do século pasado. (carallo, xa vou camiño do século, polo menos a metade vai liquidada).
 Daquela, o diñeiro, por moito que agora digan, era tan escaso coma hoxe. Os que o tiñan seguen a telo e os curritos, igual hoxe ca onte, case a dúas velas.
 Eu necesitaba mercar unha camisa, daquelas que se chamaban dos domingos ou de festa. Nun comercio da Travera das Corts, guipera unha da marca Dalí, feita en Redondela por un zamorano chamado Regojo, e que estaban todolos días anunciadas na TVE.
 Estaba no escaparate, a camisa, e tiña o precio posto: 250 pts.(Menos de 2  € de agora. A camisa era chula, e o precio para unha camisa de festa non estaba mal.
 Un sábado pola tarde (polas mañás traballábase), acerqueime por alí con meus hirmaus. Ia comprar a camisa. Entrei no comercio, atendeume unha guapa dependienta, mediume o pescozo, determinou a talla, e confirmandome que valía 250 pts. enbolicouma, deume unha bolsa onde metela, e fun a caixa a pagar.
 Na caixa estaba o dono do comercio, tipo sério e mal encarado donde os houbera. Marcou na máquina rexistradora o precio, deille as únicas 500 pts que tiña, nun billete da devandita cantidade.
 Deume a volta, e como case sempre fago (mal feito), collín o cambio e tal como mo deu metin-no no bolso do pantalón, e sain do comercio.
 O estar na rua, veume a cabeza que tal ve me deran o cambio mal. Saquei os cuartos do bolso e, efectivamente, tiña 750 pts. O malencarado regalábame a camisa e cincocentas pesetas.
 Comenteino cos meus hirmans, e entrei de novo no comercio, co ánimo de desfacer o entorto, cual Quixote moderno.
 O entrar, saiu a dependienta a atenderme, seguramente pensando que quería mercar algo mais, pero o decirle que me parecía que me deran mal o cambio, o seu xefe, ese tiparraco mal encarado, berrou desde o seu curruncho que as reclamacións tiñan que ser no acto, non despous de sair ó camiño e voltar.
 Eu, como comprenderedes, aceptei a reprimenda, e dando as gracias saí do establecimento.
 Cuando estaba xa camiñando hacía o Camp Nou, veu correndo detrás de nos o mal encarado. Mirera na caixa e descubrira a desfeita.
-    Oiga- dixo- le he dado mal la vuelta, venga de nuevo a la tienda.
-    Las reclamaciones en el acto y dentro de la tienda- respondín eu.
 Coido que nunca, tanto ós meus hirmans como a min, nunca saboreéramos tanto en tan ben, o pan amb tumaca que nos metimos entre peito e espalda a conta do xudeu aquel.

martes, 10 de enero de 2012

AS CASTAÑAS CON SANGUE ENTRAN MELLOR


 As veces preguntome, sé eso de ter unha boa memória é bo. Resulta que na memória solo se acumulan cousas vividas, feitos xa coñecidos, estudios tamén obsoletos e demais lérias xa pasadas. Como todo o que hai na memória xa é cousa pasada, e moitas veces a experencia non sirve pra nada, pous nunca facemos caso de ela, é por eso polo que me pregunto, o que pregunto na primeira oración deste punto.
 Por outra banda, ás veces penso que, gracias a memória, podemos recordar cousas que no seu día foron case unha tortura, ou sen case, e co paso do tempo, que o relativiza todo podemos atoparle unha certa gracia. Claro que para que esto suceda, ó mellor hai que sobrevivir a algunhas das cousas que foron archivadas no disco duro.
 Será a releche, cuando os que estudian o cerebro human, podan artellar un disco externo, como o que agora teñen os ordenadores. Daquela podemos meter, a gusto de cada cual, unhas experencias nun ou outro lugar, e botar mau delas cando nos pete, incluso mandar aquelas menos agradables o disco externo, e co tempo a papeleira.
 Todo esto é porque, estes días de reis, desplacémonos a Val dos Marcos para facilitarle a laboura ós reis de oriente, mais, ¡que si queres arroz  Catalina!. Xa nin os reis magos fan caso. A miña señora parella e mais eu cheguemos a conclusión de que non existen, e que como le fagamos caso as ondas herzianas imos perdidos e de cú.
 Ben, estando un díapola mañá, pola tarde non se pode ir, na Porteliña, por unha asociación de ideas desas raras que eu adoito ter, veume o maxín algo que naquel momento case fai de min un delincuente con cinco anos.
 Vereis: Era tempo de apañar as castañas. Os meus proxénitores decidiron ir a coller as dos catañeiros das Breas. Eran, inda son, uns castañeiros grandes, que por unha daquelas cousas incocebibles ahora, están nun prado dun veciño. E decir, os castañeiros son nosos, mais, por decilo de algún xeito, o soporte non.
 Daquela eu tiña un solo hirmáu, o César, que a sazón tiña un ano. O meu cometido, mentras o Pepe e aDolores apañaban castañas era vixialo. Estaba nunha manta, embrullado nos farrapos nos que se embrullan os cativiños. Xa digo, aquel era o meu cometido, pero.., O lado habia unha burra que seria a encargada de transportar os sacos de castañas para casa.
 Cuando meus pais se descudaban, eu estaba a beira da burra, facéndole trasnadas, tirando da corda, dandole castañas, non deixala comer etc., cousas que a pobre burra aguantaba con estoicidade.
 Había reprimenda por parte dos Jefes, e volta a beira do cativo durante dous minutos, hasta que sen saber como, volvía a estar a carón da burra. Debe ser por afinidade, pous sempre tiven un certo cariño por estes animais.
 Estando nesas, e o borde de un paredón que separaba o prado do camiño e dun barranco, a señora burra espantouse, tensou a corda, e xa vai o guardián do César, polo aire hasta espetar a cabeza na torgueira dunha urz, medio queimada.  Resultado, samgue por todolos lados, perda do pouco coñecemento que había, susto prós proxénitores, e carreira desde as Breas a Casa.
 Laveron os furados, tres, da caluga, e como puideron corteron a hemorraxia, chameron a Don Santiago, que creo que era un experto en partos, mais non moito e cousas traumáticas. Tampouco tiña moitos medios- Estamos a falar dos anos cuarenta e algo, do século pasado.(como mola esto de falar do século pasado), non debo botarle a culpa
 Na cabeza tiña tres furacos, mais media dúcia de arrebuñois e esnagatadelas. Como as vendas non se suxetaban ben, decidiron, contra a miña vontade, porme un pano, como os que levaban as mulleres. Déronle xeito de tal forma que quedaba rematado cunha lazada no cachazo.
 O día seguinte, xa saí a xogar co resto do personal, as airas das Pirlas. Sentíase o balbordo desde casa, a ver quén ero o guapo que se abstiña da sair.
 Cheguei as airas, e alí mesmo xa se armou a de Deus é Cristo. O mais teimudo de todos era a meu amigo Pepín. O verme co pano na caluga non paraba de chamarme, “menina”, cousa que me encabritaba a límites altísimos. Díxenle que non o fixera, que senón le zoupaba. Non fixo caso. Zoupeille hasta cansarme, e ver que tiña sangue por todolos lados, veu o hirmau a separarnos e tamén levou as súas. Tivo que vir meu pai e levarme en “volandas”.
 Tiveron que cambiarme todo o aparello da cabeza, sangraba coma un porco. Tamén me levei outro disgusto; a sangue do Pepín non era del, a do Santiago tampocuco..

lunes, 9 de enero de 2012

CARALLADAS DE XENTE NOVA (E NON TANTO)


 Nunha das aldeas do axuntamento de Brumoso, aldea que como decía don Miguel, “de cuyo nombre no quiero acordarme”, acaeceu unha vez esta  história, que non foi conto falso nin rumor sen fundamento.
 Polos anos cincuenta do século pasado, a inxesta de carne que non fora de porco apenas a gorentaban as tragadeiras dos nosos antepasados, e de porco tampouco habia tanta como pra non botala de menos, sobretodo a finais do ano antes das matanzas. Nos dias sinalados e nas festas patronais, sempre habia un cacho de rixelo. Un bon cocido sen codo de xamón, boas chourizas e carne fresca de borrego, non é un bon cocido nin farrapos de gaita.
 Era por eso que normalmente lambreábase por un cacho de carne que non fora de “roncatudo”. Nas casas onde habia algún cazador, cando a sorte era propicia comíase algunha perdiz con moito arroz, algún coello con patatas, e as veces lebre guisada.Outra cousa era cando os cazadores tíñan a sorte de agarrar un corzo. Daquela habia festa rachada.
 Daquela as corzas solo estaban no mais lonxe das serras, e non en todolos lugares. Habias na Gamoneda e sobre todo nas Baliñas. Cazala era unha aventura, pous aparte de mallar o corpo coa andaina, se caia algunha, había que sortear a vixianza dos carabineros, e as veces esconderse de algún veciño, pous a xenreira era ma consellera, e podian irle co conto o comandante do posto. Para xeral conocimento; había un posto de carabineros en todolos pueblos da comarca, agás Castrelos.
 Na despedida anual da caza, adoitábase ir a buscar algún cérvido, entre todolos cazadores. As veces repartianse uns para un lado e outros para outro, co fin de ter mais posibilidades.
 Habia envexas entre os que comian a caza e os non cazadores, que moitas veces non eran invitados a pitanza.
 Naquel ano fixéranse dúas cuadrillas con rumbos distintos. Era un venres, e a idea era facer a comilona o domingo (diomingo nalgunha xerga). Houbo sorte, e os que foron pra serra arrastreron un corzo. A outra cuadrilla tamén agarrou algo: un porco teixo.
 Como naquela época non habia nin neveiras nin frigorífícos, e se os habia, pola nosa terra eran totalmente inútiles, pous non funcionaban con pilas. Coido que a “luz”, no apareceu pola comarca da Alta Xeabra hasta mediados dos sesenta, mais ou menos.Ter, daquela, un frigorífico era como agora ter os dous ollos de cristal e ir o cine, mais o revés. Entonces, antes de cociñar aqueles grandes bechos, adoitaban adobalos e polos o sereo unha ou dúas noites, para que se le fora o arrecendo a monte, ou o bravío.
 As comidas case sempre se facian na mesma casa.Había nela unha muller que sabía prepar ben a carne e logo facela de varios xeitos, que ante a escaseza  proteica arrastrada, sabía a gloria verdadeira.
 Preparouse ós dous animais, cadabres, e puxéronse o sereo un par de noites. No xaneiro as xeadas eran de sona, e as nevadas tamén. Neste caso coicidia unha nevada de mais de unha semana, xa dura polas xeada que tiña enriba. E aquelas dúas noites xeou a reo.
 Tres paisanos, decidiron na última noite, afanar a comida do alto do louxado en proveito própio. O patrón da casa onde se iban cociñar, maliciouse, e a media tarde, sacou a corza do alto e deixouna na andega.
 Os ratas, leveron a cabo a faena, e argalleron de que le cociñasen a quela carne que xa estaba adobada, penseron en invitar a algún do outro bando e facerle pagar o viño, cousa que non deu resultado. Negouse.
 Cada grupo cenou polo seu lado. Os da rapiña chufándose da sua fazaña, e os outros argallando unha vinganza.
 Unha vez artellada a vinganza, decidiron deixalos acabar de cenar, e cuando xa tiñan noticias delo, deixeronle un recado no cimo da escaleira, e bateron na porta o mesmo tempo que liscaban.
 Cuando sairon a ver que pasaba, atoperonse co recado ben postiño na escaleira. Ningún tivo tempo de baixar a escaleira. O primeiro que saiu, gulpiu ali mesmo, e os outros, cos restos soltados polo primeiro e o presente, casi botan os boches alí mesmo.
 No cimo da escaleira estaba a cabeza do teixugo con pel e todo e cos dentes regañados a rir cara a eles.
 O estómago, según as más linguas, tardou mais de unha semana en entonarsele de novo.

miércoles, 4 de enero de 2012

SEGUNDO DIA DAS FESTAS DE REIS



 Onte chegouse bastante tarde. Entre as cantigas, os contos e demais lérias, non dou tempo a descargar os carros.
 Oxe houbo que preparar a leña pra que as cociñeiras, cando empecen, teñan de todo e aprestado, pro lume.
 Todolos anos, contratábanse dúas cociñeiras experimentadas, pra que fixeran a comida que tiña que encher as andorgas do personal. Eran moi serias no seu traballo, e nunca deixaban que ninguén entrera na despensa. Tentaciós habia as veces pra entrar e comer as escondidas. Sempre as cousas que están algo prohibidas saben mellor.
 A última hora, estivemos ensaiando o cante que mañá deitaremos en todalas escaleira, fiestras, e portas das casas dos veciños.
 Houbo tamén unha nova leria do cura a través das vellas do rosário.Parece que vai en sério o de que quere prohibir o baile agarrado. Incluso os carabineros deron un pequeno toque nese sentido.
 En previsión de que prohibiran o baile a forza, o mesmo día do arranque dos torgos, marchou a capital un home, aproveitando unha viaxe do Maragato, e trouxo unha autorización do Gobernador Civil, autorizando os mozos a facer baile.
 Os casados, eran os que mais decian que había que estar prevenidos, por si acaso. O cura, decian, é bastante “cazurro”. Xa tíñamos o permiso. A mocedade conxurouse pra mantelo en segredo.
 Sigue o temporal de neve, e polas noites xea.Xa vereis na noite de cantar os reis como a conxunción da aguardente e o carouxo faran das súas.
 Houbo unha pequena carallada, despous de cenar. Estando en casa do Caxera, apareceu por alí un zampabolos dun pobo veciño.Pasouse coa bebida e non se le ocorreo mellor cousa que insultar a todo aquel que le facia caso, hasta que chegou un dos chamados mozos vellos. O que empinera o codo, o velo non o pensou, dedicouse a insultalo. O recien chegado, que polo que pareceu, non tivera unha boa tarde, tampouco o pensou; botoule unha mau a cuada e outra a coleira, e levando-o polo aire deitono no pozo que hai diante da casa do ti Constantino. Alí o deixou perneando, e voltou o café decindo que seguro que mollando os cataplines se le pasaba. Sereno iria mellor pra  súa casa, e no teria perigo de caer o Tuela cando pasera por él.
 Efectivamente, pasousele a cantusana casi no acto, e se non o levan a unha casa, morre alí mesmo atrido. Coa xeada que xa estaba a caer, os pantalós podian soliños facer un espantapáxaros. Estaban tesos con carouxo xa branco.
 Veremos que tal cantamos mañá. Por certo hai noticias de que unha moza, da que non se pode dar o nome ten o mellor ramo. Lévan-no como un segredo de estado.

martes, 3 de enero de 2012

PRIMEIRO DIA DAS FESTAS DE REIS-




 Nestes días os mozos de Val dos Marcos andamos atarefados cos preparativos da festa do reinado.
 Nos días pasados, estivemos arrancando torgos. Decidiuse arrancalos na Estante, na beira do camiño, pous así sería mais doado cargalos no carro.
 Había neve e houbo que desenterralos duas veces, unha da neve e outra da terra.. Aparte dos mozos, tamén axudan os menos mozos. Incluso algún casado que parece quere entrar nas farras destes días.
 Ben mirado, nestas datas apenas hai traballo que facer na aldea. Escaldeirar os prados, e facer leña agas de levar as vacas o monte igual que a “res”. Polo tanto está ben que se sume xente, así hai menos oposición nas casas, pous o haber polo menos un membro da familia metido en farra, seran mais expléndidos co aguinaldo.
 Hoxe toca ir cun carro a buscar os torgos. Todolos traballos relacionados coa festa fanse sen concurso de vacas. Todo feito a mau.
 Decidiuse levar dous carros, pous torgos saquéronse abondo e así en dous carros é mais doada a acarrexa.
 Escolléronse dous carros dos mais novos da aldea. Adorneron-os as mozas, que tamén andan na tarea de facer os ramos. Entre elas levan o traballo en segredo, pous non queren que outras mozas sepan como a van facer o ramo.Hai muta competencia para ver quen fai o mellor ramo. Xa veremos o día de reis.
 Hoxe, un grupo de mozos, foron a buscar uns pelexos de viño, e uns garrafón de aguardente. Decidiuse que foran a Moimenta, pous alí o viño era mais barato a aguardente tamén, e seguramente mellor que o traian os comerciantes de Brumoso, aparte de que que o vendedor fixo un bon precio. Dixo que era un bon viño de Vinhais e a aguardente parece que a trouxo da beira do Douro. Solo habia un problema; os carabineros. Xunto co cura, tiñan-nola xurada. O primeiro no quería que se fixera baile “agarrado” e os degundos acataron o que él decia. Coido que algún cacique da zona tamén tivo arte no asunto.
 Fíxose de tal xeito, pois xa habia experencia dos mais vellos, que parecese que se ia a traer nun dos carros dos torgos.
 En realidade o viño xa estaba na quinta do Bernardino de Barxelas, lugar onde o trouxeron de noite os portuguese dous días antes. Solo había que traelos nunha burra polo camiño do Barreiro, como sé se trouxera de Brumoso.
 Os que ian polos torgos, acompñariaos o gaiteiro, Luis, e o Silverio co bombo, o Horácio acompañaría co tambor.
 Pola noite deixouse todo na casa do reinado, sen cousa que mereza apena sinalar, salvo que o final do día o Silverio desacompasaba o tocar o bombo e quixose converter en cantante solista. Claro que algún mais xa inicou a andaina arredor dos pelexos de viño de Vinhais. A aguardente estaba na casa do ti Adolfo. A ver quen era o guapo de tentar gorentala.
 Xa veremos a ver que pasa mañá.